davrda O’rta Osiyodan buyuk olimlar yetishib chikdi. - davrda O’rta Osiyodan buyuk olimlar yetishib chikdi.
- Mashhur riyoziyotchi va falakiyotchi Abu Abdullo Muxammad ibn Muso al-Xorazmiy (780 - 850) dastlabki ma’lumot va turli sohadagi bilimlarni asosan o’z yurtida, O’rta Osiyo shaharlarida ko’pgina ustozlardan olgan. U katta iliiy ishlari uchun IX asrning boshlarida Bag’dodga taklif qilinadi. Bag’dodda Xorazmiy Sharqning dastlabki akademiyasi "Bayt ul-Xikma" (Donolar uyi)da faol ishtirok etgan. Bu yerda uning raxbarligida arablar va boshqa xalqlar qatori Ahmad Farg’oniy, Ahmad ibn Abdulloh Marvaziy kabi O’rta Osiyolik olimlar tadqiqot ishlarini olib borishgan. Xoraziy diniy mafkuraviy dunyoqarash hukmronligiga qaramay, ilg’or ijtimoiy-falsafiy tafakkurga yo’l oldi.
- Algebra faniiing asoschisi bo’lgan Xorazmiy riyoziyotda abstraksiya tushunchasini kengaytirdi. Induksiya yo’li bilan umumiy yechish usullarini
hal qildi va deduksiya yo’li bilan umumiy usullar yordami - turli masalalarni yechdi, Xorazmiy dunyo faniga g’oyat katta xissa qo’shdi. Uning asarlari dunyoviy fanlarning islom dinidan mustaqil rivojlanshiga yo’l ochdi. Muso al-Xorazmiyning "Astronomiya jadvallari", "Quyosh soatlari", risolalari va boshka asarlari Sharq va G’arbning riyoziyot va falaqiyot fanlari rivojlanishi tarixida muxim axamiyatga ega bo’ldi va ilm-fannint ravnaqiga katta ta’sir ko’rsatdi. Xorazmiy o’zining "Al-jabr val muqobala" risolasida olimlarni, ularning ishlari xarakteri bo’yicha uch guruhga buladi: 1)"Ulardan birlari o’zlarigacha qilinmagan ishlarni qilib, uni kelajak avlodga qoldirib, o’zgalardan o’zib ketadilar". 2) "O’zgalar o’tmishdoshlari mehnatlarini sharhlab beradilar va bu bilan qiyinchiliklarni yengillashtiradilar, qulflarni ochadilar, yo’llarni yoritadilar, bu esa tushunishni yengillashtiradi". - hal qildi va deduksiya yo’li bilan umumiy usullar yordami - turli masalalarni yechdi, Xorazmiy dunyo faniga g’oyat katta xissa qo’shdi. Uning asarlari dunyoviy fanlarning islom dinidan mustaqil rivojlanshiga yo’l ochdi. Muso al-Xorazmiyning "Astronomiya jadvallari", "Quyosh soatlari", risolalari va boshka asarlari Sharq va G’arbning riyoziyot va falaqiyot fanlari rivojlanishi tarixida muxim axamiyatga ega bo’ldi va ilm-fannint ravnaqiga katta ta’sir ko’rsatdi. Xorazmiy o’zining "Al-jabr val muqobala" risolasida olimlarni, ularning ishlari xarakteri bo’yicha uch guruhga buladi: 1)"Ulardan birlari o’zlarigacha qilinmagan ishlarni qilib, uni kelajak avlodga qoldirib, o’zgalardan o’zib ketadilar". 2) "O’zgalar o’tmishdoshlari mehnatlarini sharhlab beradilar va bu bilan qiyinchiliklarni yengillashtiradilar, qulflarni ochadilar, yo’llarni yoritadilar, bu esa tushunishni yengillashtiradi".
- 3) "... yoki bu odam ba’zi kitoblardagi nuqsonlarni topadi va uzilganlarni
Do'stlaringiz bilan baham: |