Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti kadrlarni innovatsion boshqarish

Nazorat savollari va topshiriqlari

1. 
   Mahalliy va xorijiy olimlarning asarlarida "innovatsiya" tushunchasi.
   
2. 
   Innovatsion faoliyat sohasidagi asosiy tushunchalar: ITT (ilmiy-texnik taraqqiyot), innovatsiya, yangilik va yangilik kiritish.
   
3. 
   Tushunchalarning qiyosiy xususiyatlari: yangilik, innovatsiya va innovatsiya. Ularning o‘xshashliklari va farqlarini aniqlang.
   
4. 
   “Kadrlar yangiliklari” konsepsiyasini ta’riflang. Ularning o‘ziga xos xususiyatlari qanday?
   
5. 
   Turli bo‘linish mezonlariga qarab innovatsiyalarni tasniflashni ko‘rib chiqing.
   
6. 
   Innovatsiyalar qanday vazifalarni bajaradi?
   
7. 
   Kadrlar elitasi nima? “Kadrlar”, “kadrlar elitasi” tushunchalariga ta’rif bering.
   
8. 
   Innovatsion salohiyat tushunchasini ko‘rib chiqing.
   
9. 
   Kadrlar faoliyati nima? Kadrlar islohotlarini o‘tkazishning maqsad va vazifalari nimada.
   

III BOB. INNOVATSION JARAYONLAR (FAOLIYAT) SUBYEKTLARI VA TASHKILIY TUZILMALARI


3.1.Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari.
3.2. Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari.
3.3. Innovatsion faoliyat subyektlari. Kadrlar elitasi.
3.1. Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari

Innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solishning quyidagi turlari mavjud¹⁹:

• 
  tashkiliy tartibga solish: milliy va hududiy innovatsion dasturlarga kiritilgan innovatsion loyihalarni qo‘llab-quvvatlash; davlatning innovatsion infratuzilmani rivojlantirishga ko‘magi; innovatsion faoliyatni kadrlar bilan ta'minlash; innovatsiyani rag‘batlantirish; Axborot ta’minoti; ushbu sohadagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashish; xalqaro tashkilotlarda milliy innovatsion faoliyat subyektlarining manfaatlarini himoya qilish;
  
• 
  iqtisodiy tartibga solish: bozor munosabatlarini rivojlantirish; tadbirkorlikni rivojlantirish; g‘irrom raqobatni oldini olish; innovatsion bozorda taklifni o‘sishiga hissa qo‘shadigan soliq siyosati va narx siyosatini amalga oshirish; innovatsion faoliyatni o‘tkazish uchun qulay sharoitlar yaratish; mahalliy innovatsion mahsulotlarni xalqaro bozorda qo‘llab-quvvatlash;
  

• 
  moliyaviy tartibga solish: innovatsiyalarni moliyalashtirishni ta’minlaydigan budjet siyosatini yuritish, davlat resurslarini innovatsion sohaga yo‘naltirish, ijtimoiy rivojlanish uchun muhim, ammo xususiy investorlar uchun jozibador bo‘lmagan innovatsion dasturlar va loyihalarni amalga oshirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri davlat investitsiyalarini ajratish; innovatsion sohada qulay investitsiya muhitini yaratish;
  
• 
  huquqiy tartibga solish – innovatsiya subyektlari munosabatlarining huquqiy asoslarini yaratish; ularning huquqlari va manfaatlari, shu jumladan intellektual mulk huquqlarini himoya qilish kafolati.
  

Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida 2020-yil 24-iyuldagi “Innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi O‘RQ-630-sonli Qonuni amalda. Ushbu Qonunning maqsadi innovatsion faoliyat sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iboratdir. Ushbu qonunda "innovatsion faoliyat", "innovatsion loyiha", “texnologiyalar transferi” kabi muhim tushunchalarni amaliyotga kiritildi.
Innovatsion faoliyat sohasidagi siyosat davlat tomonidan tartibga solish tizimining elementi sifatida aniq belgilangan maqsadlarni o‘z ichiga oladi; belgilangan maqsadlarga erishishni ta'minlaydigan funksiyalarni amalga oshiradigan boshqaruv organlari; boshqariladigan funksiyani amalga oshirish uchun yetarli bo‘lgan, tartibga solinadigan obyektning axborot qiyofasini shakllantiradigan axborot tizimi; tartibga solish va qo‘llab-quvvatlash vositalari, ularning yordamida davlat organlari o‘z funksiyalarini bajarish jarayonida korxonalar va atrof-muhitga ta'sir ko‘rsatadilar.
Innovatsion faoliyatning asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:

• 
  innovatsion faoliyatning erkinligi;
  
• 
  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashdan teng foydalanilishini ta’minlash;
  
• 
  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning oshkoraligi va aniq yo‘naltirilganligi;
  
• 
  raqobatni rivojlantirishga ko‘maklashish;
  
• 
  axborotni erkin almashish;
  
• 
  innovatsion faoliyat natijasida yaratilgan intellektual mulk obyektlarini huquqiy muhofaza qilish;
  
• 
  fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘iga, atrof-muhitga zarar yetkazmaslik.
  

Innovatsion faoliyat sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari:

• 
  innovatsion rivojlantirishning huquqiy jihatdan tartibga solinishini ta’minlash;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasidagi ustuvor yo‘nalishlarni belgilash, shu jumladan texnologik taraqqiyotni prognozlashtirish asosida belgilash;
  
• 
  innovatsion faoliyatni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar va infratuzilmani yaratish;
  
• 
  innovatsion faoliyat subyektlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasidagi respublika, tarmoq va hududiy davlat dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirish;
  
• 
  innovatsion faoliyatga investitsiyalarni jalb etishga ko‘maklashish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni tashkil etish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish.
  

O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatli davlat organidir. Vakolatli davlat organi:

• 
  innovatsion faoliyat sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshiradi;
  
• 
  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining innovatsion faoliyat sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtiradi;
  
• 
  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqadi;
  
• 
  innovatsion faoliyat xavflarini baholash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi;
  
• 
  mamlakatning innovatsion rivojlanish holati tahlilini amalga oshiradi;
  
• 
  innovatsion faoliyat subyektlari o‘rtasidagi hamkorlikni ta’minlashga doir chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
  
• 
  innovatsion loyihalarning davlat ekspertizasi tashkil etilishini ta’minlaydi;
  
• 
  yagona davlat buyurtmachisi sifatida innovatsion loyihalarni shakllantiradi, tasdiqlaydi va moliyalashtiradi;
  
• 
  innovatsiyalar yaratish uchun davlat buyurtmasi doirasida innovatsion loyihalarning bajarilishini monitoring qiladi va bajarilish samaradorligini baholashni amalga oshiradi;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan xarid qilinadigan texnologiyalar transferiga oid shartnomalarni ro‘yxatdan o‘tkazadi;
  
• 
  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlariga va boshqa tashkilotlarga moliyalashtirish uchun yangi ishlanmalarni tavsiya qiladi;
  
• 
  yangi ishlanmalarni tijoratlashtirishni moliyalashtiradi va texnologiyalar transferiga ko‘maklashadi;
  
• 
  innovatsion faoliyat subyektlarini tashkil etish va rivojlantirishga ko‘maklashadi, innovatsion faoliyat natijalarini joriy etishga doir samarali mexanizmlarni shakllantiradi;
  
• 
  innovatsion faoliyat subyektlari uchun kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini tashkil qilishda ishtirok etadi;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni amalga oshiradi.
  
• 
  vakolatli davlat organi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
  

Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish innovatsion faoliyatni amalga oshiruvchi subyektlar uchun zarur huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy shart-sharoitlar yaratish, innovatsion loyihalar hamda yangi ishlanmalarni moliyalashtirish maqsadida amalga oshiriladi.
Davlat innovatsion faoliyatni qo‘llab-quvvatlashni quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiradi:

• 
  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini qabul qilish va amalga oshirish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish;
  
• 
  innovatsion faoliyat subyektlariga soliq, bojxona imtiyozlari va preferensiyalar berish;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan innovatsiyalarni yaratishga oid davlat buyurtmasini bajarish;
  
• 
  innovatsion faoliyatni moliyalashtirishga xo‘jalik yurituvchi subyektlar mablag‘larini jalb qilish uchun shart-sharoit yaratish;
  
• 
  ilm-fan yutuqlariga asoslangan mahsulotning va ilg‘or texnologiyalarning kafolatlangan tarzda tatbiq etilishini ta’minlash maqsadida ularning davlat xaridlarini tashkil etish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga va ularning malakasini oshirishga ko‘maklashish.
  

Davlat innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqishga hamda amalga oshirishga:

• 
  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga doir davlat buyurtmalarini shakllantirish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga hamda ularning malakasini oshirishga doir davlat talablari va standartlarini ishlab chiqish;
  
• 
  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni amalga oshiruvchi nodavlat ta’lim tashkilotlari, kasb-hunar ta’limi markazlari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;
  
• 
  ilm-fan va texnika yutuqlarini targ‘ib qilish;
  
• 
  yoshlarning texnik ijodkorligini qo‘llab-quvvatlash va ularni kasb-hunarga yo‘naltirish orqali ko‘maklashadi.
  

Davlat innovatsion tadbirkorlik sohasida kadrlarni tayyorlashga ixtisoslashgan davlat ta’lim tashkilotlari faoliyatiga moliyaviy yordam ko‘rsatadi.
Bugungi kunda kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat umumiy kadrlar siyosatining kam rivojlangan jihatlaridan biridir. Kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat - siyosiy faoliyat shakllaridan biri bo‘lib, shu bilan kadrlar menejmenti va kadrlar rivojlanishidan farq qiladi. Har qanday darajada va har qanday ijtimoiy-iqtisodiy tizimda ushbu siyosat har doim boshqaruv tizimi amalga oshirishga mo‘ljallangan asosiy me'yoriy belgilar yig‘indisida ifodalanadi.
Kadrlar sohasida innovatsion siyosatni ishlab chiqish maxsus va murakkab yo‘nalish bo‘lib, uning vazifalari kadrlar sohasidagi hisobga olinishi kerak bo‘lgan kadrlar sohasidagi boshqaruv faoliyatidan farq qiladi. Kadrlar rivojlanishini boshqarishdan oldin, kadrlar menejmentidan oldinroq bo‘lgan, shunga qaramay, u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan tegishli innovatsion kadrlar siyosati bo‘lishi kerak.
Kadrlar ishidagi innovatsion siyosat kadrlarni rivojlantirishning strategik va taktik maqsadlarini, ushbu rivojlanish tamoyillari va ustuvor yo‘nalishlarini, inson resurslarini yangilashning asosiy muammolari, yo‘nalishlari, shakllari va usullari bo‘yicha o‘ziga xos tartibga solish va siyosiy munosabatlar tizimini o‘z ichiga oladi.