Sharof rashidov nomidagi samaqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amaliyoti kafedrasi

Jamoa ongsizligi - bu umuminsoniy tajribalar bo'lib, har bir millat va elatlar uchun xos, u o'tmishimizning yashiringan xotira izlari. U mifologiya, xalq dostonlari va diniy qarashlarda aks etgan bo'lib, hozirgi zamon kishilarining ongida tushlar ko'rish orqali namoyon bo 'lib turadi. Y ung Freydning seksual nazariyasini tan olmadi va nevrozlar rivojlanishining boshqa bir qancha sabablarini ko'rsatib, ularni isbot qilib berdi. Ularning ichida ijtimoiy kelishmovchiliklar va inson hayotidagi fojiali davrlarni ham asosiy omil sifatida ko'rsatdi.Z. Freyd nazariyasini talqin va tanqid qiluvchilar safi yana kengaya bordi. O 'tgan asrning 30-yillari oxirida neofreydizm shakllana boshladi. Bu yo'nalishning eng ko'zga ko'ringan tarafdorlari E. Fromm va K .Xom i edi. Ular psixoanalizni o `rganishda sotsiologik yo 'nalishdagi nazariyalardan ham foydalanishdi. Ular instinktiv jarayonlarni inkor qilmagan hold a insonning yashash faoliyatida odamlar orasidagi munosabatlarni ustun qo'yishdi. Ular nevrozlarning kelib chiqish sababini quyidagicha yoritishadi: odam bolasi tug'ilgandan xavotirda yashaydi, chunki uning qarshisida adovatli dunyo paydo bo 'ladi va bu xavotir e ’tibor va mehribonlikning yo'qligidan kuchayib boradi. Keyinchalik esa individ sotsial omillarning qaqshatqich zarbasiga duch keladi va jamiyatda yolg'izlanib qoladi, u o'zining jamiyatga nisbatan begonaligini anglaydi. Demak , ularning fikricha , jamiyat shaxsning sinxron rivojlanishiga to'sqinlik qiladi. Shuning uchun ham nevrozning asosiy sababchisi jam iyatdir va aynan individni sog'lomlashtirish orqali jam iyatni sog'lomlashtirish mumkin.E. Fromm shaxsning rivojlanishida tug'ma omillarning ahamiyatini, ya ’ni bolaning seksual rivojlanishi, Edip kompleksi va jinsiy munosabatlarning ahamiyatini bo` rttirib ko`rsatmaslikni aytadi. U har bir odamdagi ruhiy kechinmalarni ijtimoiy muhitga sho 'ng 'ib ketganligida deb biladi. Demak, seksual instinktlar shaxsni shakllantirmas ekan, balki shaxsning o'zi ularni belgilab beradi.K. X orni ta’lim otida ham ijtim oiy omillarning ahamiyati yuqori ekanligini ko'rish mumkin. U insonning xulq-atvorida uni o 'rab turgan jamiyatga nisbatan quyidagi uchta yo'nalishni ajratdi: odamlarga intilish, ya ’ni mehribonlik izlash, odamlardan yiroqlashish, ya ’ni yolg'izlikka intilish, odam larga qarshi turish, y a ’ni hukm ronlikka intilish. Ushbu xususiyatlarning qaysi biri ustun kelishiga qarab 3 xil nevrotik shaxs shakllanarkan: 1) itoatkor, qanday bo'lm asin boshqalaming muhabbati va e’tiborini qozonishni istovchi; 2) jam iyatga qarshi chiquvchi, undan yiroqlashishga intiluvchi; 3) davlatparast va odamlar ustidan hukmronlikka intiluvchi. K. Xorni fikricha, bu reaksiyalarning barchasi insonni qoniqtirmas ekan, xavotir hech qachon yo'qolmaydi, aksincha, kuchaya borib, yangi va yangi kelishmovchiliklarni yuzaga keltiraveradi.Shunday qilib, K. Xom ining nevroz haqidagi ta ’limotini quyidagicha sharhlash mumkin : nevroz kurtaklari bola tug 'ilgandan keyingi xavotirdan boshlanadi va unga dushman bo'lgan adovatli dunyo bilan kurashish natijasida davom etadi.