Shamasi konstruksiyalarini iqtisodiy tomondan solishtirish

Yo`l to`shama tuzulmasi texnik-iqtisodiy solishtirishga misol.

1. 
   Birinchi ma’lumotlar.
   

1. 
   Yo`l loyihalanayotgan hudud – Toshkent viloyati.
   
2. 
   Kelajakdagi harakat miqdori – 4650 avto/sutka
   
3. 
   Yo`lning texnik darajasi – II.
   

2. 
   Yo`l to`shama turlarini belgilash.
   

Birlamchi ma’lumotlarga va mavjud yo`l-qurilish materiallarga sosida ikki turda yo`l to`shama tuzilmasi tanlab olib, uch me’zonda hisoblaniladi.

9.1-rasm. Yo`l to’shamasini turlari.

1. 
   I markali B turdagi mayda donali issiq asfaltbeton
   
2. 
   I markali yirik donali g`ovak issiq asfaltbeton
   
3. 
   Sement bilan mustahkamlangan chaqiq tosh
   
4. 
   Qum-shag`al aralashmasi
   
5. 
   Qora chaqiq tosh
   

Yo`l to`shamasi turlarini iqtisodiy solishtirish ishlari jadval ko`rinishida olib boriladi.
9.1-jadval

T/r	Yo`l to`shama tuzilmasiqatlamlari va materiallari	Qatlam qalinligi h, m	Qatlam hajmiV m^3	Zichlash koffitsenti Kz	Kerakli hajm W, m^3	Hajmiy og`irlik γ t/m^3	Yo`l to’shamasini tashkil etgan material og`irligi A, tonna	Materialni o`rtacha bahosi. so`m	Materiallar bahosi. so`m
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
I – variant
1	Mada donali issiq asfaltbeton
2	Yirik donali issiq asfaltbeton
3	Chaqiq tosh 15% sement bilan mustahkamlangan
4	Qum-shag`al aralashmasi
II - variant
1	Mada donali issiq asfaltbeton
2	Yirik donali issiq asfaltbeton
3	Qora chaqiq tosh
4	Qum-shag`al aralashmasi

Solishtirish hisoblashlarini faqat materiallarning hajmi va bahosiga qarab olib borish tavsiya etiladi.
Yo`l to`shamasi turlarini texnik-iqtisodiy solishtirish9.1- jadvalda korsatilgan9.1-jadval ustunlari quydagicha to’ldiriladi.
Qatlam hajmi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
V=l×h×b
bu yerda:
l – 1km= 1000m
h – qatlam qalinligi, m
b – yo`l to`shama qatlamlari yotqizilgandagi qalinligi, m
b=b₁+c₁
b₁ – qatnov qismi kengligi, m
c₁ – mustahkamlangan tasmasi kengligi, m