Shakllanishi

 
 
 
III BOB O‘ZBEK TILI UCHUN AVTOMATIK TAHRIR 
DASTURLARINI YARATISHNING AHAMIYATI 
3.1.
 
Imlo qoidalarini o‘zlashtirishda kompyuter dasturlarining 
o‘rni va ahmiyati
Bugungi kunda o‘zbek tilshunosligining kompyuter lingvistik ta’minoti
bilan bog‘liq hal etilishi lozim bo‘lgan bir qator muammoli masalalari
mavjud bo‘lib, ularni ilmiy jihatdan hal etishda tilshunoslar hamda kompyuter
dasturchilarining birgalikda, o‘zaro hamkorlikda ishlashi zarur bo‘ladi. Bu 
muammolardan biri imlo masalalarini o‘z ichiga qamrab oladi. 
1-muammo: 
O‘zbek tili imlo qoidalarini o‘zida mujassamlashtirgan
matn transliteratsiyasini yaratish masalasi.

---

56 
Ayni vaqtda mamlakatimizda ikki xil yozuv parallel ravishda
ishlatilmoqda: krill va lotin yozuvi.
Xuddi mana shu ikkala yozuvdagi so‘zlarning turli shakllar bilan
yozilishi transliteratsiya algoritmnida murakkab ko‘rinishni hosil qiladi. 
Masalan, сентябрь

sentabr, бюджет

budjet ,нуқтаи назар 

nuqtai nazar, 
мўъжиза 

mo‘jiza, 2015 йил 

2015-yil.
So‘zlarning bunday o‘zgarishlar bilan transliteratsiya qilinishi uchun
tilshunoslikda ma’lum bir qonun-qoidalar kiritilgan, ayrim istisno holatlar
mavjud. Mana shu istisno holatlar dasturchini tuzilajak algoritmga qo‘shimcha
shartlarni kiritishga majbur qiladi. Bu esa algoritm tuzishdagi optimallik
darajasining pasayishiga olib keladi. Masalan, krilldan lotinga o‘girish
jarayonida birgina
“ц”
va
“е”
harflari bilan bog‘liq muammolarni ko‘raylik: 
1)
krilldagi
ц
harfi lotinga o‘tganda
s
kabi yoziladi, qachonki u so‘z
boshida, so‘z oxirida (hatto unlidan keyin kelsa ham), old
qo‘shimchadan va undoshdan keyin kelsa. Faqat unlidan keyin kelsa