Shajarai turk

1.

 

Muallif «Shajarai turk» asarini yaratish jarayonida  turli uydirma va 

soxtaliklarga  yo’l  qo’ymaslikka  harakat  qiladi.  Shu  ma’noda,    o’zigacha 

---

62 

 

bo’lgan  davr  tarixini  yozishda  bir  necha  o’nlab  tarixiy  asarlarni  o’rganib, 

faqat  tarixiy  haqiqat  deb  bilgan  hodisalarnigina  asarga  kiritadi. 

Rashididdinning  «Jome  ut-tavorix»,    Sharafiddin  Ali  Yazdiyning 

«Zafarnoma» asarlari bunda alohida ta’kidlab o’tiladi.  

2.

 

Abulg’ozixon  asarning  asosiy  qismi,  ya’ni  o’zi  yashagan  davr 

tarixini  yozishda  qarindoshlar  o’rtasidagi  kurashlarni  ham,  o’zining 

surgunlikdagi davrlarini ham g’alaba va mag’lubiyatlarini ham ochiq bayon 

etishga  harakat  qiladi.  Bu  hijatdan,  olimlar  uni  Zahiriddin  Muhammad 

Boburga qiyoslaydilar. Chunki, Abulg’ozi Bahodirxon ham avvalo hukmdor 

edi. Bu esa, unga mutlaq ijod erkinligi uchun imkon yaratdi. U saroy rasmiy 

arboblariga itoat etishi, qat’iy shakllangan an’anaviy uslub iskanjasida ijo d 

etishi  shart  bo’lmagan.  Uning  asarni  yozishdan  asosiy  maqsadi,  boshqa 

tarixchilardan  farqli  o’laroq  ma’lum  bir  hukmdor  davrini  ulug’lash  emas, 

balki  tarixning  yozilmay  qolgan  qismini  to’ldirib  keyingi  avlodga 

yetkazishdan  iborat  edi.    Shuning  uchun  ham,  muallif  tarixiy  voqyea 

hodisalarni  sodda,  tushunarli,  ixcham  til  birliklari  orqali  bayon  etadi. 

Shuningdek,  «Boburnoma»  Andijon  shevasida  yozilgan  bo’lsa,  «Shajarai 

turk»  Xorazm  shevasida  yozildi.  Bu  haqida  uning  ilmiy  faoliyati  bilan 

tanishgan 

venger 

sharqshunos 

olimi 

G.Vamberi: 

«Abulg’ozi 

Bahodirxonning  ko’pgina  ishlari  Boburni  xotirga  tushiradi…  Jahon  uning 

«Shajarai turka asari uchun undan minnatdordir»

113

  degan edi.