Shaharsozuk tarixi

Urgut bosh rejasi. 
Uncha katta bo‘lmagan Urgut shahri 0 ‘zbekiston- 
ning tarixiy shaharlaridan biri, aholisi 51,9 ming nafar odam, hududi 
1981,5 ga, u Samarqanddan 44 km uzoqlikda, manzarador tog‘ yon 
bag‘rida joylashgan. Shaharni rejali qurish 1990-yildan boshlangan, 
1988-yilda tasdiqlangan bosh reja bo‘yicha 2005-yilgacha deb hisob 
qilingan. Hisob muddati o ‘tib ketishi va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar 
o ‘zgarishi munosabati bilan shaharning yangi bosh rejasi ishlab chiqilgan 
(arxitektorlar « 0 ‘zshaharsozlik», B. Magdiyev, N. Kamarovavaboshq., 
2005-y.), tum an m a’muriy-xo'jalik va madaniy markaz, qishloq xo‘jalik 
xomashyosini qayta ishlash, q/x ehtiyojlariga xizmat ko‘rsatish bo'yieha 
markaz ahamiyati saqlab qolingan. Bosh rejada Urgut shaharining 
g‘arb va shimoli-g‘arbga tom on hududiy rivojlanishi birinchi navbatdagi 
(2010-y.) aholi nufusini 65,0 ming odam deb va hisob-kitob muddatiga 
(2020-y.) - 75,0 odam deb hisobga olinishi takhf etilgan.
Hududning shaharsozlik fiinksional mintaqalanishi shaharni ikkita 
sanoat zonasiga va 7 ta turar-joy tumaniga b o ‘lib chiqishni taklif 
etadi. Tumanlarning har biri o ‘z xizmat ko‘rsatish markaziga, umumiy
112

---

foydalaniladigan yashil butalariga, sport va dam olish inshootlariga 
ega. Mavjud shimoliy sanoat zonasida engil sanoat, kichik va o ‘rta 
tadbirkorlik inshootlari rivojlangan va hokazo.
Shimoli-g'arbiy sanoat zonasi yangi bo'lib, obodon hududlardan 
tashqarida joylashgan va yangi sanoat inshootlari joylashtirish uchun 
zaxiralarga ega. Bosh reja mualliflari taklif etgan turar-joy tumanlarining 
bir-ikki qavatli uylari aralash bo'lib, bu yerda shahar va qishloq uylari 
almashib turadi. Shahar kompozision o'qi — Urgutsoy qirg‘oqlarini 
ко‘kalamzorlashtirishga alohida ahamiyat berilmoqda. Shaharni ko‘ka- 
lamzorlashtirishning asosiy unsuri - shahar parki bo'lib, u yangi 
markazda, shimoli-g'arbiy turar-joy tumani tarkibida joylashgan. Shahar 
sport markazi mavjud o'yingoh ncgizida rivojlanmoqda, uning hududi 
7,4 dan 41,25 ga gacha kengaytirilgan. Transport tizimi shahar shohroh 
ko'cha tarm og'i tuzilmasini hisobga olib qurilgan. Asosiy shahar 
ko'chalari — Navoiy, Temur, Qoratcpa, Rahimov va hokazolar bundan 
keyin ham rivojlantirilib, yangilari bilan lo'ldirib boriladi. Navoiy va 
Rahimov ko'chalari yangi shohrohlnr ahamiyatiga ega bo'ladi, ularning 
har ikki tom onida umumshahar markazi inshootlari rivojlantiriladi. 
Loyihada shahar loyiha chegarasidan tashqarida shimoliy aylanma 
shohrohlami muddatida qurib bitka/ish taklif ctiladi.
Qadimgi Urgut shiddat bilan rivojlanmoqda. Asosiy m a’muriy 
binolar, m ahalla markazlari, bozor, kutubxona, kasalxonalar va 
poliklinikalar, masjidlar, hammomlar, shahar markazini tashkil etuvchi 
savdo, madaniy-maishiy xizmat ko'rsatish inshootlari va hokazolar 
qurildi. Qurilishlar mahalliy ashyolar — tabiiy oq tosh, g'isht va 
hokazolar vositasida olib borilmoqda. Yog'och, ganch o'ymakorligi, 
xalq amaliy san’atining boshqa turlari jamoat binolarida ham, turar- 
joy qurilishlarida ham keng quloch yoygan.
Yangi bosh rejaning amalga oshirilishi kelajakda shaharni rivojlan- 
tirishda katta imkoniyatlar ochib beradi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining topshirig'iga 
muvofiq «O'zshaharsozlik» instituti sakkiz viloyat markazi markaziy 
mintaqalarining loyihaviy takliflari va maketlarini bajardi. Ularning 
rejalashtirish tashkilotida shaharlar markazlarining qulay muhitini 
yaratish maqsadida hududni funksional mintaqalashtirish, ko'ehalar 
tarmog'i tuzilishi, jamoat piyodalar yurish zonalari asosiy majmualarini, 
sport inshootlari, ko'rgazma, mehmonxona va turar-joy majmualarini 
joylashtirish m a’nosida bosh rejalar qabul qiladigan asosiy tamoyillar 
o‘z aksini topgan.