Shaharsozlikda bino va inshootlarni arxitekturaviy

(1-
rasm)
1
-rasm.
Murakkab relg‟efda joylashgan turar uyi (arx. D.V.Maxaroblishvili). 
Qathiy ifodali relg‟efga ega maydonlarda turar-uy binolarini qurishda
hududni tayyorlash va jihozlash bo‟yicha qo‟shimcha muhandislik tadbirlarni 
o‟tkazish, xonadonlar insolyatsiyasi xisob-kitobida qiyalik yo‟nalishini hisobga 
olish, binolarning mos turlarini va ularni qurish usullarini tanlash zarur.Turar-uy 
qurilishi uchun shimolga qaragan qiyaliklar noqulay hisoblanadi, chunki bu 
holatda xonalar va hudud insolyatsiyasi qiyinlashadi. Yana tahkidlash lozim-ki, 
turar-uyni loyihalashda, yuqorida sanab o‟tilgan barcha tabiiy-iqlim omillarini 

---

kompleksli hisob-kitobi talab qilinadi. Faqat shundagina, turar-uy juda qulay
(komfortli) bo‟ladi. 
1.
 
Binoning tarz qismini badiiy yechimini to’ishda ko’maklashadi.
Turar uy-joy binolari o‟zining vazifasiga ko‟ra o‟z ko‟rinishiga ega bo‟lishi 
kerak. Qurilishda turar uy-joyining bo‟laklari (detali) inson o‟lchoviga hamohang 
bo‟lishi kerak. Bu vazifalar kam qavatli uy-joylarda osonroq hal qilinadi. Ko‟p 
qavatli turar joy uylarining tashqi ko‟rinishini tanlashda mehmorlarni ancha 
qiyinroq vazifalarni yechishga to‟g‟ri keladi. Bunda binoning masshtabiga mos 
ravishda yirik bo‟laklarni qo‟llash ( ustunlar, antablement va boshqalar), uy joy 
binolarini monumental va boy bo‟lishiga olib keladi, bu esa ularning oldiga 
qo‟yilgan badiiy talablariga javob berishi kerak.
Turar joy binolari ayniqsa janubda joylashgan uylar tabiat bilan 
mujassamlashib ketishi kerak. Bu funktsional xususiyat o‟zining badiiy 
ko‟rinishida, yahni yozgi xonalar (ayvon, supa va boshqalar)echimida o‟z aksini 
to‟adi. Quyoshga qarshi qurilmalarning uyni issiqdan saqlash uchun foydalanilishi 
janubiy uyning o‟ziga xos badiiy ko‟rinishini yaratishga yordam beradi. Ushbu 
maqsadda ko‟kalamzorlashtirishdan ham foydalaniladi.
Turar joy binolariga rang tanlashxam katta ahamiyatga ega, yahni har - xil 
qoramtir va kul ranglarni ishlatishdan saqlanish kerak, chunki ular binoga xunuk 
ko‟rinish berishi bilan birga bu ranglar quyosh nurini yaxshi qaytara olmaydi va 
xonalarning isib ketishiga sabab bo‟ladi. Bu yerda och va issiq ranglarni ishlatish 
zarur.
Xalq mehmorchiligining usullari, xalq anhanalari, urf-odatlarini inobatga 
olgan holda turar joy binolarining mehmorchiligini jonlashtirish mumkin. Andozali
turar joylar bilan o‟ziga xos orginal va har-xil ko‟rinishdagi turar joylarni yaratish 
mehmorlardan mohirlikni va ijodiy yangi usullarini talab etadi.

---