Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

- Asaka 
shahridan (1937-1991 yillarda 
Leninsk) poytaxtga o‗tgan temir yo‗l (1899 y.) va avtomobil trakti uni muhim 
transport tuguniga aylantirdi. Shahar viloyat markaziga yaqin masofada 
Shahrixonsoy sohilida, dengiz sathidan 495 m balandlikda qad rostlagan.
XYIII asr oxirida qurilgan Shahrixonsoy kanali shaharning sanoatlashuvida 
katta ahamiyatga ega bo‗ldi. Shundan so‗ng paxta tozalash va yog‗ zavodi, motor 
ta‘mirlash zavodi, issiqlik elektr markazi korxonalari qurib ishga tushirildi. 
Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda shahar yaqinidagi Andijon va Polvontosh 
neft konlari, Xo‗jaobod gaz koni ochilishi bilan ishlab chiqarish kuchlarining 
salmog‗i ortdi. 1960 yildan sanoat korxonalari qishloq xo‗jalik mahsulotlarini 
qayta ishlashga ixtisoslasha boshladi. 
Mustaqillik yillarida sanoat markazining tarmoqlar tarkibi yanada turlandi. 
Mashinasozlik va metallni qayta ishlash sanoatining eng yirik korxonasi, ―GM 
Ozbekiston‖ QK tarmoqning 82,3 foiz mahsulotini ta‘minlaydi. Shuningdek, bu 
yerda ―Pritsep‖ AJ, ―O‗zKodji ‖, ―O‗zTong Xong KO‖, ―O‗z Dong Yang Ko‖, 
―O‗z Sam Yyng Ko‖, ―O‗z Dong Vong Ko‖ qo‗shma korxonalari mavjud. Asaka 
hozirgi kunda shu nomdagi tumanining ma‘muriy markazi sifatida faoliyat 
ko‗rsatadi. 
Zamonaviy 
urbanizatsiyaning 
eng 
muhim 
ko‗rsatkichlaridan 
biri 
shaharlarning hududiy tizimlari (aglomeratsiyalar) bosh shahar -Andijon negizida 
shakllanmoqda. 
Andijon 
aglomeratsiyasi 
mamlakatimizning 
barcha 
aglomeratsiyalari singari ―shahar-qishloq‖ aglomeratsiyasidir. Aglomeratsiya 
yo‗ldosh shaharlari orasida Asaka, Shahrixon, Marhamat, Xo‗jaobod, Poytug‗ kabi 
manzilgohlar ajralib turadi. Umuman olganda, monotsentrik aglomeratsiya 
chegarasi mintaqa turli tipdagi aholi manzilgohlarining deyarli barchasini qamrab 

---

77 
olgan. (20 dan ortiq shaharlar va QFYlar). Ayni paytda aglomeratsiyaning barcha 
shaharlari viloyat yoki tuman markazlari sifatida turli shahar hosil qiluvchi omillar 
ta‘sirida rivojlanmoqda.