Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари шаҳарсозлик

Саноат зоналари
47. Саноат корхоналари, одат-
да, саноат зоналари ҳудудида, уму-
мий ёрдамчи ишлаб чиқаришлари 
ёки инфратузилма объектлари бўлган 
корхоналар гуруҳлари тарки-бида, 
қишлоқ аҳоли пунктларида эса 
ишлаб чиқариш зоналари таркибида, 
уларнинг ўзаро таъсирини ҳисобга 
олиб жойлаштириш лозим.
48. Саноат 
зоналарини жой-
лаштиришда меҳнаткашларнинг йўл 
вақтлари энг кам бўлиши учун 
уларнинг турар жой районлари билан 
оқилона ўзаро таъсирини таъминлаш 
керак. 
Саноат зоналари ҳудудларининг 
ўлчамлари ва фойдаланиш интен-
сивлиги даражаси уларнинг аҳоли 
пункти 
тузилишида 
жойлашуви 
шароитларига ва унинг ҳудудидаги 
турли 
участкалар 
шаҳарсозлик 
қийматига боғлиқ ҳолда, корхона-
ларнинг 
соҳавий 
хусусиятлари, 
уларнинг жойлашувига санитария-
гигиеник ва ёнғинга қарши талаб-
ларни, юк айланиши ва транспорт 
турлари, 
шунингдек, 
қурилиш 
навбатларини ҳисобга олиб, ихчам 
жойлашув ва ер ости майдонларидан 
фойдаланишни кўзда тутиб, қабул 
қилиниши лозим. 
Бунда корхоналар ходимларига 
ва саноат зонаси атрофида жойлаш-
ган обод ҳудуд аҳолисига барча 
турдаги хизмат кўрсатишнинг ўзаро 
боғлиқ тизимини шакллантириш 
лозим. 

---

ШНҚ 2.07.01-03 35-бет 
49. Саноат 
корхоналари 
ва 
бошқа ишлаб чиқариш объектлари-
нинг майдонлари, хизмат кўрсатиш 
муассасалари ва корхоналари эгал-
лаган ҳудуд, одатда, саноат зонаси 
ҳудудидан камида 70% ни ташкил 
этиши керак. 
Изоҳ. Саноат зонаси ҳудудининг 
эгалланганлиги фоизларда аниқланади, у 
саноат корхоналари ва улар билан боғлиқ 
объектларнинг тегишли чегаралар ичидаги 
майдонлари, шунингдек, хизмат кўрсатиш 
муассасалари, жумладан, темир йўл бекат-
лари эгаллаган майдон киритилгандаги 
йиғиндисининг аҳоли пунктининг бош 
режасида белгиланган саноат зонасининг 
умумий ҳудудига нисбатан белгиланади. 
Эгалланган ҳудудларга корхона майдо-
нидаги лойиҳалаштириш топшириғига 
мувофиқ белгиланган захира участкалари 
кириши керак. 
50. Саноат корхоналари учун 
участкалар майдонларининг даст-
лабки ҳисобланиши техник-иқти-
содий асослашлар ёки амалдаги 
ўхшаш корхоналар бўйича нисбий 
кўрсаткичлар қўлланиб ўтказилган 
техник-иқтисодий ҳисоблар билан 
белгиланади. 
Саноат корхоналарига ажрати-
ладиган участкалар майдони бу кор-
хоналарни режалаштириш лойиҳа-
лари билан, саноат корхоналари бош 
режаларини ишлаб чиқишга қўйила-
диган талабларга мувофиқ белги-
ланади. 
51*. Турар-жой ҳудуд ичида 
атроф муҳит ифлосланиши манбаи 
бўлмайдиган; нисбатан кўп меҳнат 
талаб этадиган ва кам захира талаб 
этадиган, ёнғиндан хавфсиз ва 
портлашдан хавфсиз ишлаб чиқариш 
жараёнли; белгиланган нормалардан 
ортиқ шовқин бермайдиган; кириб 
бориш темир йўлларини талаб 
этмайдиган саноат корхоналарини 
жойлаштиришга 
йўл 
қўйилади. 
Бунда саноат корхонаси участкаси 
чегараларидан турар жой уйлари, 
болалар мактабгача тарбия муасса-
саларигача, умумтаълим мактаб-
лари, соғлиқни сақлаш ва дам олиш 
муассасаларигача бўлган масофа 
камида 50 м деб қабул қилиниши 
керак. 
Турар жой қурилиши доирасида 
жойлашган 
корхонанинг 
атроф 
муҳитга зарарли таъсирини йўқ 
қилиш имкони бўлмаганда корхо-
нанинг 
қувватини 
камайтириш, 
унинг соҳасини ўзгартириш ёки уни 
турар жой қурилишидан ташқарига 
ўтказилиши кўзда тутилиши лозим. 
52. Санитария-ҳимоя зоналари 
зарарли чиқиндиларни тозалаш ва 
зарарсизлантириш ҳамда шовқин 
даражасини пасайтиришга оид барча 
техник ва технологик чоралар 
кўрилганидан сўнг зарарли модда-
лар концентрациясининг ва шовқин-
нинг аҳоли жойлашган ҳудудда йўл 
қўйиладиган энг юқори даражалари 
таъминланмайдиган ҳолда кўзда 
тутилиши керак. 
Бундай зоналарнинг ўлчамлари 
корхоналар чиқиндиларида бўлган 
зарарли моддаларнинг атмосфера 
ҳавосидаги 
концентрациясини 
ҳисоблаш Методикаси ОНД-86 га 
мувофиқ ҳолда, шунингдек, шовқин-
дан ҳимоя талаблар ва бошқа 
талабларни ҳисобга олиб белгила-
ниши керак. 
53*. Санитария-ҳимоя зонасида 
турар жой уйлари, болаларнинг 
мактабгача тарбия муассасалари, 
умумтаълим мактаблари, соғлиқ 
сақлаш ва дам олиш муассасалари, 
спорт иншоотлари, боғлар, парклар, 
боғдорчилик ширкатлари жойлашти-
рилишига йўл қўйилмайди. 

---

36-бет. ШНҚ 2.07.01-03 
54. Санитария-ҳимоя 
зонала-
рининг энг кам кўкаламзорлаш-
тириш майдони бу ҳудудда пайдо 
бўлувчи чиқиндилар турини ҳисобга 
олиб, ҳисоблаш йўли билан белги-
ланиши лозим. 
Ҳисоб-китоблар учун маълу-
мотлар бўлмаганда энг кам кўкалам-
зорлаштириш майдони зонанинг 
энига боғлиқ ҳолда, фоиз билан 
қабул қилинади: 
300 м гача
- 60 
301 – 1000 м
- 50 
1001 – 3000 м 
- 40 
Аҳоли жойлашган ҳудуд томо-
нидан эни камида 50 м ли, зона эни 
100 м гача бўлганда эса камида 
20 м ли дарахт-бутазор бўлиши кўзда 
тутилади. 
55. Корхоналарнинг 
ахлатхо-
налари, шағал ва шох-шабба сақла-
надиган жойлари, сарқит ва чиқинди 
ўраларини қуришга фақат бу чиқин-
диларни қайта ишлаш мумкин 
бўлмаганда йўл қўйилади, бунда 
саноат районлари ва тармоқлари 
учун одатда марказлашган (гуруҳли) 
ахлатхоналар қуриш кўзда тутилади. 
Улар учун участкалар корхоналар-
дан ҳамда ер ости сувларининг сани-
тария ҳимояси зоналарининг II мин-
тақасидан ташқарида ажратилади, 
бунда ифлослантирувчи моддалар-
нинг тупроққа ва сизот сувларига 
тушишига йўл қўймайдиган чоралар 
кўрилиши ҳамда тегишли назорат 
идоралари тасдиқлаган санитария 
нормалари ва хавфсизлик қоидала-
рига риоя қилиниши лозим. 
Кўмир, сланец, маргимуш, қўр-
ғошин, симоб ва бошқа ёнувчи ҳамда 
заҳарли 
моддалар 
бўлган 
ахлатхоналар турар жой ва жамоат 
бинолари ва иншоотларидан ҳисоб-
лаб аниқланган ва санитария-эпиде-
миологик хизмат идоралари билан 
келишилган масофада жойлаштири-
лиши лозим.