Шаҳар транспорти

h

L
1.8- расм. Кўчанинг бўйлама қиялигини аниқлаш


i = h/L ёки i = sinα /l
бу ерда h – кўчанинг бирор оралиғидаги икки нуқта орасидаги вертикал фарқ;
L- кўчанинг ушбу оралиғидаги икки нуқта орасидаги масофа (қоплама сирти бўйича).
Бундан ташқари кўчанинг вертикал эгрилиги деган кўрсаткичга кўча ёки йўл трассаси тепаликлардан ёки чуқурликлардан ўтганда амал қилинади.
Қуйидаги жадвалда вертикал эгрилик радиуслари ва хисобий кўриш масофалари келтирилган (режада ва профилларда).
1.3-жадвал

Кўча ва йўллар тоифалари	Хисобий кўриш масофасининг энг кичик қийматлари, м		Вертикал эгрилик радиусларининг энг кичик қийматлари, м
	Қатнов қисми сирти	Қарама қарши йўналишда	Тепалик	Сойлик
Тезкор йўллар Магистрал кўчалар: Шаҳар аҳамиятидаги Туман аҳамиятидаги Маҳаллий аҳамиятдаги кўа ва йўлар: Тураржой Саноат зоналарида Ички йўлар	175 140 100 75 75 40	350 280 200 150 150 80	10000 6000 4000 2000 2000 600	2000 1500 1000 500 500 200

Кўчанинг қатнов қисми бир ёки бир нечта лентадан иборат бўлади. Лентанинг кенглиги кўча категориясидан келиб чиққан ҳолда 3÷3,75 м ни ташкил этади.
Йўллар кўчалардан фарқли ўларок, транспорт ёки пиёдалар ҳаракатини бир манзилдан иккинчи бир манзилга боғлайди, яъни йўллар, қатнов қисми билан обочинадан иборат.
Кўча ёки йўлнинг қатнов қисми ер полотнаси (махсус тайёрланган кўтарма ер) ва йўл қопламасидан иборат бўлади. Йўл қопламаси транспорт ҳаракати учун хавфсиз ва қулай ҳаракатланишни таъминлаган ҳолда, мустаҳкам, устивор, умрбоқий, шовқин чиқармайдиган ва сув ўтказмайдиган бўлиши лозим.
Кўча-йул қурилиши учун катта капитал маблағ талаб этилиб, қатнов қисмининг кенглигини тўғри аниқлаш ва қоплама турини танлаш катта аҳамиятга эгадир.
Йўл қопламасининг тури ҳар бир кўча ёки йўл учун транспорт ҳаракатининг истиқболдаги ҳаракат ҳажмига, транспорт турлари ва ҳисобий юкланишга, иқлимий ва гидрогеологик шароитларга, жойнинг релъефига, маҳаллий қурилиш материаллари базасининг мавжудлигига ва ишларни максимал даражада механизациялаш имкониятларига боғлиқдир.