Шаҳар йўллари ва кўчаларини режасини, кўндаланг кесимини ва бўйлама кесимини лойиҳалаш

туман аҳамиятидаги магистраль 
йўлларининг намунавий кўндаланг кесими

---

Умумшаҳар аҳамиятидаги ва ҳаракат 
бошқариладиган шаҳар кўчасининг намунавий 
кўндаланг кесими 

---

Йўлларни лойихалашда уларда рухсат
этилганидан ортиб кетмайдиган бўйлама
нишабликлар, грунтли асос учун қулай сув-
иссиқлик режими яратиш учун йўл
сиртининг намлантириш манбалари (сизот
сувлари ва баъзи жойларда сиртқи 
сувларнинг қўлмаклари) устидан
баландлиги, шунингдек, йўл пойининг қор 
қоплами сатхидан баландлиги (йўлни қор 
босмаслигини таъминлайди) кўзда
тутилиши керак.

---

• Лойиха чизиғини ўтказишда қуйидагилар 
таъминланиши зарур:
• бўйлама профилнинг равонлиги, рухсат этилган
бўйлама нишаблик, етарлича кўринишлик булар
автомобилларнинг юқори тезликларда юришига
имкон беради;
• йўл пойидан сувнинг четлатиши;
• лойиха чизиғининг аррасимон кўринишда
бўлмаслиги; лойиха чизиғи аррасимон
кўринишда бўлганида «йўқотилган 
кўтарилишлар»-энкайишларга, кейин эса йўл
бўлагининг кўтарилишига олиб келади,буларни
босиб ўтганида автомобилларнинг двигателлари
фойдасиз иш бажаради;

---

- йўллар назорат нуқталаридан ўтаётганида
кўрсатилган баландлик белгилари орқали 
ўтишлари керак, булар мавжуд йўлга
туташган трассани боши ва охиридаги
баландлик белгилари, юқори тоифали
йўллар, темир йўл билан кесишиш
белгилари, кўприклар қатнов қисмининг 
белгиси, сув босадиган жойларда йўл
пойининг сув сатхидан баландлик белгилари
ва х.қ.

---

• Лойиха чизиғини ўтказишнинг икки усули: 
ўровчи ва кесувчи чизиқлар сифатида
лойихалаш усуллари бўлиши мумкин.
•
Ўровчи чизиқ бўйича лойихалашда лойиха
чизиғи иложи борича ер сиртига параллел
қилиб ўтказилади, бу қоидадан фақат 
релқефнинг ўнқир-чўнқир пастлик жойларида
ва ер сирти бўйлама профилининг кескин
бурилган жойлари яқин жойлашганда четга
чиқилади. Текисликли ва кам тепаликли
релқефда ўровчи чизиқ сифатида лойихалаш
яхши қуритиладиган йўл пойи хосил қилишга 
имкон беради. 
•

---

Лойиха чизиғини ўтказиш:
1 - ўровчи бўйича; 2 - кесувчи бўйича.

---

• Трассанинг бўйлама профилида лойиха
чизиғини ўтказиш назорат баландлик
нуқталарини белгилаш ва грунт хамда
гидрологик шароитларга қараб турли
участкаларда йўл қопламаси пастининг
зарур кўтарилишини аниқлашдан 
бошланади. Шундан кейин бўйлама
профилнинг масштабида чизилган
андазалардан фойдаланиб, лойиха
чизиғининг вазияти хомаки белгиланади, бу
андазалар профилда турли бўйлама
қияликликлардаги чизиқларнинг қияликини 
хамда радиуслари турлича бўлган вертикал 
эгри чизиқларни кўрсатади..

---

• Лойиха чизиғини кесувчи бўйича ўтказишда
қўшни кўтарма ва ўйма хажмларининг бир-
бирини қоплашига интилиш керак. Иш
белгиларининг тенг қийматларида ўйманинг
кўндаланг профили кўтарма профилига
қараганда катта бўлиб чиқиши сабабли
лойиха чизиғини шундай жойлаштириш
зарурки, бўйлама профилда ўйма
жойларнинг майдони кўтарма майдонидан
25-30% кам бўлсин.

---

• Хавфсиз харакатни таъминлаш учун бўйлама
профил элементлари белгиланаётганда, 
асосий кўрсаткичлар сифатида қуйидагилар 
қабул қилиниши керак: 
• бўйлама профилдаги эгри чизиқларининг 
радиуслари: 
• қабариқда ками билан 7000 м;
• ботиқда ками билан 8000 м;
• бўйлама профилда эгри чизиқларнинг 
узунлиги:
• қабариқда ками билан 300 м;
• ботиқда ками билан 100 м.