Ш. З. Умарованинг таҳрири остида

2.10-расм. Фармацевтика бозорида самарали, ҳавфсиз ва сифатли дори 
воситалари муомаласини таъминловчи тартибга солишнинг асосий 
йўналишлари 
Фармацевтика бозорида
 
самарали, хавфсиз ва юқори сифатли дори 
воситаларининг муомаласини таъминлаш қуйидаги тартибга солишнинг 
асосий йўналишларини ўз ичига олади: 
одамлар ва ҳайвонларда дори воситалари тадқиқотлари ўтказилишини 
назорат қилиш; 
дори воситаларини рўйхатдан ўтказиш (бозорга кириш, тиббиётда 
қўллаш учун рухсатнома); 
фармацевтик назорат (хавфсизлик мониторинги); 
дори воситалари сифатини назорат қилиш; 
ишлаб чиқаришни лицензиялаш ва назорат қилиш; 
дори воситалари улгуржи ва чакана савдоси (фармацевтика 
фаолияти)ни лицензиялаш ва назорат қилиш; 
тиббиёт 
ва 
фармацевтика 
ходимларини 
– 
мутахассисларни 
сертификатлаш ва лицензиялаш; 
дори препаратларини тайинлаш ва бериш қоидалари; 
реклама ва сотувларни ташкил этиш соҳасини тартибга солиш. 
Фармацевтика бозорини давлат томонидан тартибга солишнинг асосий 
объекти, дори воситалари бўлиб, унинг асосий хусусиятлари самарадорлик, 

---

102 
хавфсизлик ва сифатдир. Дори воситаларини рўйхатга олиш давлат 
томонидан тартибга солиш тизимининг асосий элементи бўлиб, унинг 
доирасида тақдим этилаётган материаллар асосида тартибга солишга 
ваколатли орган ушбу кўрсаткичларни баҳолайди ва препаратни бозорга 
киритиш ва уни тиббиётда қўллашга руҳсат бериш масаласини ҳал этади. 
Рўйхатга олиш жараёнида дори воситаси ҳақидаги шифокорлар ва 
беморларга мўлжалланган маълумотларнинг тўғрилиги, шунингдек, уларни 
рецепт асосида ёки рецептсиз берилиши тасдиқланади. 
Кўпгина мамлакатларда дори воситаларининг самарадорлиги, 
хавфсизлиги ва сифатини тасдиқлаш орқалигина уларнинг бозорга киришини 
таъминловчи рўйхатга олиш сиёсати мавжуд. Бундай ҳолатда, рўйхатга 
олиш, дори воситаларини ҳаражатлари қопланадиган дори воситалари 
рўйхатига киритиш ва нархларни рўйхатдан ўтказиш жараёнларидан 
ажратилган бўлади. Бироқ, ушбу икки жараёнларни бирга ўтказадиган 
мамлакатлар ҳам мавжуд бўлиб, уларда давлат (жамият) манбалари 
ҳисобидан молиялаштирилган соғлиқни сақлаш тизимининг эҳтиёжларига 
асосланиб, дори воситаларини рўйхатга олиш чекланган.