Sh. Ya. Zokirxo’jayev, M. U. Solihov Shifokor va bemor

3. Yatrogeniya turlari
Barcha yatrogeniyalarni quyidagi rubrikalarga taqsimlash mumkin.
1. Dori-darmonlar natijasidagi yatrogeniyalar;
2. Diagnostik asbob-uskunali yatrogeniyalar;
3. Xirurgik yatrogeniyalar;
4. Narkoz-og’riqsizlantirish yatrogeniyalari;
5. Buzuq texnik asboblardan foydalanish oqibatida vujudga keladi- 
gan yatrogeniyalar;
6
. Transfuzion-infuzion yatrogeniyalar;
7. Septik yatrogeniyalar;
8
. Nurlar oqibatida vujudga keluvchi yatrogeniyalar;
9. Reanimats ion yatrogeniyalar;
10.Profilaktik yatrogeniyalar;
11. Informasion-ma'lumot yatrogeniyalar;
12
. Boshqalar.
Amaliyotda eng kop uchraydigan yatrogeniya turi bu informasion- 
ma'lumot yatrogeniyalardir. Bu asosan noto’g’ri muloqotdan yuzaga 
keladigan yatrogeniyaning bir turidir. Medikamentoz, ya'ni dori darmon- 
lar ta’sirini yaxshi bilmasdan qo’llash va ulami bemor organizmi qanday 
qabul qilishini o’rganmay ishlatish natijasida vujudga keladigan yatroge- 
niyalarni orasida eng ko’p uchraydigani teri va shilliq pardalar shikast- 
lanishidir. Bunday dori-darmon toksikodermiyalari o’zining ko’rinishi, 
kechishi bo’yicha ko’pincha ma'lum teri kasalliklari singari kechadi. 
Yuqorida ko’rsatib o’tilgan patologik xolatlar ichida xamma soxa shifo-
40

---

korlarini diqqatini jalb etuvchisi toksik epidermal nekrolizdir (Layel 
sindromi). Chunki bu xolat juda tez shakllanib og’ir kechadi va yomon 
oqibat bilan tugaydi.
Nazorat savollari:
1. Yatrogeniya tushunchasiga ta’rif bering.
2. Yatrogeniya muammosining dolzarbligi nimada?
3. Yatrogeniya turlari va ulami kelib chiqish sabanlari.
4. Yatrogeniyani tibbiyot xar xil ixtisosliklarida uchrashi variantlari.
5. Yatrogeniyani xozirgi zamon tibbiyotida uchrash sabablari.
6
. Yatrogeniyani kasalliklar tanatogenezidagi o’mi.
7. Yatrogeniyani oldini olish chora tadbirlari.