Ш. Вдурбонов болалар ва усмирлар

болалар ва усм ирлар 
ф изиологияси ф ан и ф ундам ентал асос булиб хизм ат килади.
Мактаб гигиенаси фанининг вазифалари. 
Мактаб гигиенаси 
фанининг асосий максади — усиб бораётган боланинг саломатлигини 
саклаш, аклий ва ж исмоний ривожланиш меъёрларини таъминлаш 
ва бола иммунитетини ошириб, ташки мухит таъсирларига бардош 
берадиган булиши учун гигиеник меъерлар ва талаоларни ишлао 
чикишдир. Болалар ги ги ен аси п еда го ги к ан и илмий а со сл а н ган  
гигиеник кулланмалар билан кУРоллантиради. Бундай кулланмалар 
ухув — тарбия жараёнида, кун тартибини тузишда, турри дам олиш 
ва ов^атланишда, укув бинолари ва бошка иншоатларни куришда 
эътиборга олинади.
Болалар ва усмирлар физиологияси ва мактаб гиги енаси ф ан и н и н г 
а с о с и й м а к са д л а р и д а н бири — та л а б а л а р , б у л а ж а к у ^ и т У в ч и - 
тарбиячиларга болаларнинг уси ш и ва ривож ланиш ини туш ун ти р и б , 
кел аж ак авл о д н и н г 
c o f a o m
булиш ига, иш к °б и л и я т и н и н г ю кори 
булиш ини сак л аш га булган им кониятларни я ратиш га каратилган.
Ф изиология фанининг ривожига х исса ^ушган Узбекистонлик 
олимлар. 
У зб е к и сто н д а болалар ва усм ирлар ф и зиологи яси ф ани 
у т г а н а с р н и н г 20 йилларида ум ум и й ф и з и о л о ги я н и н г н е ги з и д а  
Т у р к и с то н давлат у н и в е р си те ти та ш к и л эти л и ш и билан илк бор 
ривож лана бош лаган. Ф изиология ф ан и н и н г асосий илмий маркази
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

У зб ек и сто н Р есп уб ли каси Ф ан лар ак ад ем и яси кош идаги Ф и зи о ло ги я 
и н с т и т у т а булиб хи соб лан ад и . 1940 й и ллард ан бош лаб у ш б у И н ти тут 
х о д и м л а р и п р о ф . В .И .В енчиков, а к а д е м и к А .Ю .Ю нусов, Т о ш к ен т
д а в л а т т и б б и ё т и н с т и т у т а п р о ф е с с о р л а р и , У зб е к и с т о н д а х и зм а т
к^ф сатган Ф ан а р б о б л а р и А.С. С одицов, А.У>. Х ош им ов в а б о ш кал ар
ю ц о р и ^ а р о р а т н и н г одам о р га н и зм и турли а ъ зо ва т и з и м л а р и г а
т а ъ с и р и н и ^ф гана бош ладилар. И клим ш ар о и ти билан бо гли к булган 
йуналиш даги илм ий иш лар борган сайи н ри вож лани б борди. А ндиж он 
ти б б и ёт и н с т и т у т а Н о р м ал ф и зи о л о ги я к а ф е д р а с и н и н г ^од и м л ар и
п р о ф е с с о р Г.Ф. К о р о тк о р а^б ар л и ги д а о в ^ ат ^азм килиш ж а р а ё н и д а
и ш т и р о к этувчи ги д р о л и ти к ф е р м е н т л а р н и н г ту рл и ш а р о и тл ар д а 
секр ец и я ва эк ск р е ц и я си н и кен г кулам да )ф ганганлар. Ю кори ^ар о р а т 
т а ъ с и р и д а о р г а н и з м н и н г и ш к о б и л и я т и , м у с к у л т и з и м и
ф и з и о л о г и я с и н и у р г а н и ш б у й и ч а п р о ф е с с о р З .Т .Т у р с у н о в
р а ^ б а р л и г и д а и лм и й и зл а н и ш л а р о л и б б о р и л ган . К а й д к и л и н га н
т е к ш и р у в л а р а с о с и д а У з б е к и с т о н и к л и м и ш а р о и т и д а т у р р и
о вкатлани ш , м и н е р а л сув, ку к чой д ан ф о й д ал ан и ш х ак и д а тав си ял а р
б ери лган.
Утган ас р н и н г 60 — й и ллар и да, и н ги ч ка ичак м е м б р а н а си д а ^ а зм
Килиш ж а р а ё н и н и н г а к а д е м и к А .М .У голев т о м о н и д а н о ч и л и ш и , 
Р еспубликам изда ^ам уз акси ни топди. У збекистонда х и зм ат к^фсатган 
ф ан ар б о б и , п р о ф е с с о р К .Р .Р ахи м ов то м о н и д ан р е с п у б л и к а м и зд а
ов кат ^азм ки ли ш ф и зи о л о ги я с и м актаб и га асос соли н иб, и н ги ч ка 
и ч а к м е м б р а н а с и д а ^ а з м ж а р а ё н и х у с у с и я т л а р и н и У з б е к и с т о н
ш а р о и т и д а , ё ш г а к а р а б у з г а р и б б о р и ш и а н и к л а н д и . О з и к
м од д аларн ин г ги д роли зи ва сури ли ш и о н то ген ез д ав о м и д а таш ки
м у^и т о м и л л а р и н и н г а х а м и я ти у р ган и л и б , м е х а н и зм л а р и ё р и т и б
бери лди . К.Р. Р ах и м ов ва у н и н г ш оги рд лари то м о н и д а н я н а бир 
йуналиш — о в к а т ^ азм килиш ти зи м и тар к и б и ва ф у н к ц и я с и н и н г
о зи к м оддалар т а р к и б и га м осланиш и, яъ н и н у три ти в ад ап тац и яси
^ам урганилди.
У рта О с и ё п ед и а тр и я и н с ти ту ти н и н г ф и зи о л о ги я к а ф е д р а с и д а
п р о ф е с с о р У .З. К о д и р о в р а ^ б а р л и г и д а ж и г а р х а с т а л и к л а р и н и н г
ош к озон ости б е зи ва