Sh. Sodiqova


I Bosqich f f  Atrof-muhitdagi obyektlar va  ^   hodosalarni sezishi 'Г 'i II Bosqich



Download 7,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet165/253
Sana01.01.2022
Hajmi7,72 Mb.
#302667
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   253
Bog'liq
Maktabgacha pedagogika (sodiqova sh.) (1)

I Bosqich
f f
 Atrof-muhitdagi obyektlar va 
^  
hodosalarni sezishi

'i
II Bosqich
ff
  Atrof-muhitdagi obyektlar va 
^  
hodosalarni idrok etishi
u
' r
III Bosqich
(C
 Atrof-muhitdagi  obyektlar va 
VV  hodosalarni tasavvur qilishi
16-rasm.
  Bola shaxsining atrof-muhitni hissiy bilish jarayoni3
Falsafiy-psixologiknuqtayinazardan bola biliminingmanbayisezgi dir. 
Chunki  bola  atrof-muhit  haqidagi  dastlabki  bilimlarni  o‘z  sezgilaridan 
oladi. Bolaning atrof-muhit haqidagi boshqa birmuncha murakkab bilim- 
lari  mana  shu  dastlabki  boshlang‘ich  bilimlari  asosida  vujudga  keladi. 
Demak,  bolani tabiiy va  antropogen muhit bilan bog‘lovchi  eng birinchi 
y o ‘l ham atrof-muhitdagi obyektlar va hodisalarni 
sezishd
ir.
Atrof-muhitdagi obyektlar va hodisalarni 
idrok etish
 sezishga nisbatan 
birmuncha  murakkab jarayon.  Idrokning  sezishdan farqi  shundaki,  unda 
atrof-muhitdagi obyektlar yoki hodisalarning ayrim xossalari emas,  balki 
obyektlar  yoki  hodisalar  butun  holda  aks  etadi.  Boshqacha  ifodalasak, 
obyektlar  yoki  hodisalarning  yaxlit  manzarasi,  tasviri  vujudga  keladi.
39.  Qarang: Umarova M.X. M aktabgacha ta ’lim yoshidagi bolalarda atrof-muhitga 
m as’uliyatli munosabatni shakllantirish uslubikasi: Pedagogika fanlari n o m zo d i....  diss. 
-  Т., 2009, -  25-b.
184


Masalan, yom g‘ir,  qor manzaralari va h.k.
Atrof-muhitdagi  obyektlar  va  hodisalami  hissiy  bilishning  yana  bir 
shakli 
tasavvurdir.
  Tashqi muhit ta’siri  natijasida  bosh miya  qobig‘ining 
muayyan qism idapaydobo‘lg an q o'zg ‘alish, y a’ni sezishva idrokm a’lum 
muddatgacha  o 'z  izini  qoldiradi.  Demak,  tasaw u r  atrof-muhitdagi 
obyektlar  va  hodisalarning  xuddi  shu  onda  idrok  qilinmaydigan,  biroq 
miyada  qolgan,  ko‘z  oldiga  keltirilgan  manzara,  qiyofa-tasvirlarning 
tiklanishi yoki manzarali xotiradir.
Tasaw ur bilimlami  saqlash  va mustahkamlashga xizmat qiladi,  ayni 
paytda  obyektlar  va  hodisalarning  xususiyatlarini  bilib  olishda,  ya’ni 
umumlashtirishda ham muhim o‘rintutadi. Tasavvurdagi umumlashtirish 
xususiyati aqliy bilishning, boshlang‘ich ekologik tushunchalaming tash­
kil topishiga katta yordam beradi.
Xususiy  tasavvurlar  atrof-muhitdagi  aniq obyektlar tasviri,  manzara- 
sidir.  Bu  tasavvurlar  aniq  obyektlarni,  masalan,  aynan  daraxtni,  yo ‘lni, 
ko‘prikni,  sovni,  ariqni,  ko‘chani,  mahallani  aks  ettiradi.  Xususiy  tasav­
vurlar  ayni  paytda  ko ‘cha  yoki  mahalla  hududining  tabiati  va  kishilar 
hayotini  ham  aks  ettiradi.  Natijada  bola  ongida  muayyan  hududlaming 
hajmdor  yoki  hajmsiz,  rangli  yoki  rangsiz,  aniq  yoki  noaniq  shakldagi 
manzaralari  hosil  bo‘ladi  va  bu jarayon  vaqt  va  tajribaga  bog‘liq  holda 
tiniqlashib boradi.
Demak,  maktabgacha  ta ’lim  yoshidagi  bolalarni  atrof-muhit  bilan 
tanishtirish jarayonida ularning  hissiy bilishiga tayanilib  ish ko‘riladi va 
shu asosda atrofdagi muhit hamda uning har bir tarkibiy qismining tabiat 
va inson hayotida tutgan o‘rni haqida aniq bog‘lanishli misollar keltirilib, 
tegishli munosabat va madaniyat tarkib toptiriladi.
Boshlang1 ich ekologik ta ’ lim va tarbi­
yani amalga oshirish uchun tegishli bilim 
va malakalar hosil qilishni ta’minlaydigan 
maktabgacha  ta ’lim  yoshidagi  bolalar 
saviyasiga  mos  va  xos  ish  shakllari,  vo- 
sitalari va uslublarini tanlab olish muhim 
vazifalardanbiri sanaladi. Maktabgacha ta’lim muassasasida boshlang‘ich 
ekologik  tarbiyaning  eng  samarali  yo‘llaridan  biri  uni  mehnat  tarbiyasi 
bilan qo‘shib olib borish, ya’ni bolaning bo‘sb  vaqtlarini foydali ishlarga 
jalb  qilishdir.  Chunki  tabiatga  ozor  berish  bilan  bogTiq  bo‘lgan  sho‘x- 
liklar m a’lum darajada bolaning bo‘sh qolishi natijasida kelib chiqadi.  U

Download 7,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish