Sh. Sodiqova

dastlabki birlashishnm g
 tash k ilo tch isi 
tarbiyachidir.  C hunki  u  b o lalarg a  b irg alik d a o ‘y n ash n i  ta k lif etadi.  B o la­
larning  bittasi  m a sh in ag a  y u k   y u k lasa,  ik kinchisi  tashiydi,  uchinchisi 
yu kni  tushiradi;  to 'rt-b e s h   qiz  u y -an jo m lari  b ilan   “X o la-x o la”  o 'v in in i 
o 'y n a y d i,  tarb iy ach i  esa  ularga  ro llam i  taq sim lash d a  y o rd am   beradi. 
B olalarning ja m o a g a  b irlash tirish n in g  dastlabki  b o sq ic h id a tarb iy ach i  bu
115

---

birlashishning  m arkazida  turadi:  kichik  yosh  guruhi  bolalariga  hikoya, 
ertak aytib beradi,  ashula o ‘rgatadi,  qiziq o ‘yinchoqlarni k o ‘rsatadi.
11-rasm.
  B olalar jam oasini  shakllantirish bosqichlari
Ikkinchi  bosqich  -
  bolalar  guruhining  barqaror  b o ‘lishini  ta ’min- 
lashdir.  Bu  davrga  kelib  bolalar  ancha  m ustaqil  ham da  tashkilotchilik 
qobiliyatini  egallagan  b o ‘ladilar.  Birgalikdagi  faoliyatning  murakkab 
m aqsadlari  oldingan  suriladi  -   o ‘yin-m ehnatga  o ‘rgatiladi.  Bu  bosqich­
da  tarbiyachining  vazifasi  bolalarda  tashkilotchilik  qobiliyatini  shakl- 
lantirishdir.  M ashg‘ulot  o ‘tkazayotganda  uning  o ‘zi  ham m aga  ko'rinib 
turishi,  so'zi  esa  ham m a  uchun  tushunarli  b o iis h i  lozim.  U  bolalarni 
o 'z   o ‘rtoqlarining  ishini  tahlil  qilishga jalb   qilish  orqali  ulam i  izlanuv- 
chanlikka,  rostgo‘ylikka  o ‘rgatadi.  Tarbiyachi  bolalarning  o ‘z tengdosh- 
lariga xayrixoh b o ‘lishlarini tarbiyalaydi.
B olalar  jam oasining 
yuqori  bosqichi
  ularda  m ustaqillikning  ortishi 
bilan  belgilanadi:  ular  o ‘zlari  birlashadilar,  o'zaro  m unosabatlam i  o 'z - 
lari  boshqaradilar,  ayrim  jam oa  a ’zolari  xulqini  o ‘zlari  hal  etadilar.  Bu 
bosqichda  o‘zini  jam oa  a ’zosi  sifatida  anglab  olish  yuzaga  keladi.  B o­
lalar  vaqt-vaqti  bilan  ham m a  uchun  kerak  boTgan  topshiriq  va  vazifa-
116

---

lam i  bajarishadi  (navbatchilik, jonivor va  o 'sim liklam i  parvarish  qilish, 
bayram ga  guruh xonasini  bezatish).  Bu  bosqichda  tarbiyachining  tutgan 
y o ‘li  o ‘zgaradi.  u  bevosita  ta ’sir  k o ‘rsatishdan  bilvosita  ta ’sir  k o ‘rsa- 
tishga  o ‘tadi:  u  m aslahatchi,  katta  yoshdagi  o ‘rtoq  rolini  bajaradi,  y ax­
shi  tashkilotchilarning  tashabbusini  q o ‘llab-quvvat!aydi,  tortinchoq  bo­
lalarning jam oa bilan birgalikda harakatlanishlariga doir tushuntirish ish- 
larini olib  boradi.
T 
,  A 
,  , 
Bolalarni  jam oada  tarbiyalash  jarayonida