Sh. Sodiqova

kcltiradi. 
Tarbiyachilam ing bunday  tadqiqot  ishlariga jalb  etilishi  keyin- 
ilu ilik  
erishilgan  natijalardan  o ‘z  faoliyatida  m uvaffaqqiyatli  foydala- 
nNhga 
imkon  beradi.
19

---

Shuningdek, tarbiyachi  o‘z kasbining mohir ustasi b o iish i uchun m ax­
sus tayyorgarlik koTishi  kerak. U quyidagi  shartlarga amal  qilishi lozim:
1. Tarbiyachi yosh avlodni tarbiyalash uchun yuqori m a iu m o tli, kasbiy 
bilim larni  puxta  egallab,  zarur  uslubik  adabiyotlarni  tanlay  oladigan, 
ilmiy  adabiyotlar  bilan  ishlay  oladigan,  ilg 'o r  tajribali  pedagoglarning 
tajribasini o'rganib,  o ‘z ishiga tatbiq eta oladigan shaxs b o iis h i  lozim.
2.  Tarbiyachi  kuzatuvchanlik  qobiliyatini  yaxshi  egallagan.  ularning 
xulq-atvori,  hatti-harakatlarini  tahlil  etib,  bolaga  ijobiy  ta ’sir  etuvchi 
vositalarni topa oladigan b o iis h i  kerak.
3.  Tarbiyalanuvchilam ing  bilishga  qiziqishlarini  oshirish,  ularning 
b o g ia n ish li nutqini rivojlantirish uchun tarbiyachining nutqi ravon,  aniq, 
mantiqiy  ixcham   va  tushunarli  b o iis h i  kerak.  T aiim -tarbiya  berishda 
zamonaviy pedagogik va  axborot texnologiyalaridan foydalana olishi  lo­
zim.  Tarbiya jarayonida ta iim n in g   interfaol  o ‘yin  uslublaridan  samarali 
foydalana olishi  zarur.
4.  Tarbiyachi bolalarning har tom onlam a uyg'un rivojlanishlari uchun 
ularni faoliyatning xilm a-xil turlariga faol jalb  eta olishi,  ularda qiziquv­
chanlik,  izlanuvchanlikni  oshirib  borishi,  bolalarning  xulq-atvori,  xatti- 
harakatlarini m untazam  tashxis  etib,  korreksion chora-tadbirlam i  am alga 
oshirib borishi kerak.
5.  H ar  bir  m ashg‘ulot  uchun  zarur  m ateriallarni  oldindan  tayyorlab 
q o ‘yishi,  tarbiyalanuvchilar  tom onidan  bilim,  k o'nikm a  va  m alakalarni 
bosqichm a-bosqich  o'zlashtirib  borilishiga  erishishi,  oi'ganilayotgan 
m ateriallarni  tarbiyalanuvchilam ing  yosh  xususiyatlariga m os  b o iish in i 
ta ’m inlashi  lozim.
6. Kun tartibini to ‘g ‘ri tashkil eta bilishi,  bolalar jam oasiga undagi har 
bir  a ’zoni  e ’tiborga  olgan  holda  rahbarlik  qila  bilishi,  ularning  faoliyati 
(o ‘quv,  o ‘yin,  mehnat)  m azm unli  b o iis h i uchun kerakli  m ateriallar bilan 
ta ’m inlashi  zarur.
7. B olalarning jism oniy va psixologik holatini to ‘g 'ri baholay olishi va 
buni  bolalar  bilan am alga  oshiriladigan ta iim -ta rb iy a   ishlarida  e'tiborga 
olishi kerak.
8.  K un  davomida  olib  borgan  taiim -ta rb iy a   ishini  m untazam   tahlil 
qila olishi va uni  yanada takom illashtirish y o ila rin i  izlab topishi  zarur.
9.  Tarbiyachi  m untazam   ravishda  ota-onalar  bilan  individual  va  ja ­
m oaviy  suhbatlar,  uchrashuvlar  o ‘tkazishi,  ularni  bolalarni tarbiyalashga 
doir zajnonaviy  uslubikalar bilan tanishtirib  borishi,  oilalarda  q o ilan ilib
20

---

kelayotgan  ijobiy  shakl,  uslub  v a   v o sitalard a n   o p in in g   tarbiyaviy  faoli- 
yatida foydalanishi  lozim.
10. 
Tarbiyachi  bolalarga  x ay rih o h   m u n o sab atd a  b o iis h i,  har  bir  bo­
la  uchun  m aqbul  psixologik  m u h itn i  y u z a g a   keltirishi,  bolaning  qalbi 
va  y u ra g ig a jo y   topa  olishi,  q u nt-sabrli  b o i i s h i ,   b a g ‘rikeng  va  yuksak 
ishonchga  ega b o iis h i  lozim.
Y uqorida  bayon  etilgan  m aktabgacha  t a ’lim   m u assasasi  pedagoglari- 
ning  kasbiy  faoliyatga  doir  funksiyalari  v a   “M aktabgacha  ta ’lim   Kon- 
sepsiyasi” ga  asoslangan  holda  zam o n av iy   tarbiyachilar  kasbiy  kom pe- 
tentligining  uch  aspektini  ajratib  k o ‘rsa tish   m um kin:  shaxsiy,  kasbiy  va 
refleksiv.
S h a xsiy tayyorgarlik -
 tarbiyachi  sh a x sid a  qaror topishi  lozim b o ig a n  
sifatlarni  o ’zida  aks  ettirib,  ularga  g n o stik   (bilishga  doir)  qobiliyatlar 
(ilm iy  m a iu m o tla r  bilan  ishlay  olish,  ilm iy   bilim lardan  am aliyotda 
oqilona  foydalana  olish,  pedagogik v az ifalarn i  y u k sak   m ahorat bilan  hal 
eta  olish);  tashkilotchilik  qobiliyatlari  (ta iim - ta r b iy a   ishlarini  tashkil 
etish  va  am alga  oshirish  uchun  qulay  sh art-sh aro it  yaratish,  m ashg'ulot 
shakl,  uslub  va  vositalarini  tanlay  olish,  v a q tn i  to 'g 'r i   taqsim lash,  o ‘quv 
jarayonini  zaruriy  jihozlar  bilan  t a ’m in la sh ,  om m aviy  tadbirlarni  reja­
lashtirish  va  o ik a z a   olish);  kom m unikativ  qobiliyatlar  (axborotni  m ak­
tabgacha  yosh  davrlari  bilan  b o g iiq lik d a   tushu narli  taqdim   eta  olish, 
vaziyat  bilan  b o g iiq lik d a   axborotlarni  u z a tish   uslub  va  usullarini 
o'zg artira  olish,  kasbiy  faoliyat  ja ra y o n id a   m uloqotni  oqilona  am alga 
oshira olish va boshqalar)ni  kiritish m u m k in .
K asbiy  tayyorgarlik
 -   O 'zbekiston  R espublikasi  Prezidentining  2012- 
yil  10-dekabrdagi  “Chet tillarni o ‘rganish tizim in i yanada takomillashtirish 
chora-tadbirlari to ‘g‘risida”gi  PQ —  1875-son  qaroriga m uvofiq pedagoglar 
chet  tilini,  xususan  ingliz  tilini  bilishlari  k a sb iy   talab  qilib  belgilandi. 
Shuningdek,  tarbiyachining kasbiy  faoliyati  u c h u n   m uhim   ahamiyatga ega 
b o ig an  ko'nikm a va malakalarni o ‘z ichiga q am ra b  oladi.
Pedagogik taktga  doir  sifatlarga  quyidagilarni  kiritish  mumkin:  ta iim - 
tarbiya  berishning  yangi,  nostandart  shakl,  uslub  va  vositalarini  izlash; 
tarbiyaviy  ish  jarayonida  yuzaga  keluvchi  m uam m olarni  hal  etishning 
samarali  y o ilarin i  tanlay  olish;  o ‘z  faoliyati,  o ‘quv jarayonida bolalarning 
individual rivojlanishi,  innovatsion o ‘quv reja  va dasturlarni loyihalay olish 
va boshqalar.
21

---

Refleksiv ta yyorgarlik-
 tarbiyaviy jarayon natijalariga asoslangan holda 
tarbiyachining  kelgusi  faoliyatini  reja-lashtirish  imkoniyatini  berib,  uning 
uch  turdagi  refleksiv  qobiliyatini  o‘z  ichiga  qamrab  oladi:  obyektni  his 
qilish. oTchovni bilish va dahldorlik hissi.