Ш. Шоабдураҳмонов, М. Асқарова, А. ҲОжиев, И. Расулов, X. Дониёров



Download 0,65 Mb.
bet105/202
Sana21.02.2022
Hajmi0,65 Mb.
#40041
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   202
Bog'liq
2 5194979698626528277

Бир сўзи баъзи аффикслар ёки юкламалар бнлан бирга қўлланади:

а) жўналиш келишик қўшнмчасини қабул қилиб,. биргалик маъносини ифодаловчи ҳолат равишита кўчади: Студентлар билан бирга ишладик;
б) чиқиш келишик қўшимчаси билан бирга -келиб, тўсатдац буладиган воқеани ифодаловчи ҳолат равишига кўчади: Бола бирдаи қищмриб юборди. Бир сўзига қўшилиб келғаи жўиа- лищ(1 чнқиш келишик қўшимчалари ҳозиргн тилда қогиб қол- ган морфемалар. саналадн;
в); -дай ясовчисина олиб, равиш влзифасида келади: Би- морнипг аҳдоли бирдай. Уқитувчи ҳаммамизга бирдай қарайди;
ғ) -оа аффлксшш олиб,, ншяиқ, шахс маъноеиии билдирпди: бнров чақиряпти. Баъзи даалектларда биров сўзи амиқ шпхсии


кўрсатади: Келмаса, тақдиримдан кўрайин, сўнгра мен ҳам бировингман бўлайин. (Э. Жуманбулбул.);


д) -ор(-он) аффикси қўшилиб келади: Бирор воқеа юз бер- димикин? Баъзан бу сўздан кейин -та аффикси қўлланади: Бу уйни биронта одамга топшираман. (С. Аҳм.);
е) -гина юкламасини олиб, чегаралаш маъносини ифода- лайди. Бу вақтда -гина аффикси бир сонига қўшилса ҳам, шу сўз эмас, кейинги сўз чегаралаб кўрсатилади. Шунинг учун ҳам биргина сўзи фацат сўзига тенг келади. Масалан: Мажлисга биргина сиз келмадингиз. Шуни таъкидлаш лозимки, -гина юк- ламаси бир сўзига ёки бу сўз томонидан аниқланаётган сўзга қўшилишидан қатъи назар чегаралаш маъноси аниқланмиш сўзга оид бўлади: Мажлисга биргина сиз келмадингизМаж- лисга фақат (бир) сизгина келмадингиз;
ё) фоиетик жиҳатдан ўзгарган ҳам юкламаси билан қўл- ланганда белгининг ортиқлигини кўрсатади: Кўзи бирам ўткир эканки... (С. Аҳм.) Тоғ тизмалари бирам ажойиб... (С. Аҳм.);
ж) -оқ элементининг қўшилиши билан боғловчига айлана- ди: Ҳаво булут бўлди, бироқ ёмғир ёғмади;
з) бир сўзига -(а)кай аффикси қўшилиб келиб, «бутун- лай» ёки «тамоман» маъноларини билдирувчи равиш бўлиб келади: Сув биракай тўхтайди.

  1. Бир сўзи қуйидаги сўзлар билан қўшилиб келади:

а) ров, пас (нафас), зум, пайт, йил, вақт, ой, кун каби сўзлар билан бирга қўлланиб гапда пайт ҳоли бўлиб келади. .Масалан: Мен сизни бир куни колхоз идорасида учратдим.
(А. К) Меҳмонлар бирров келиб кетишди. Урмонжонни бир- пас кутиб турдик. (А. Қ.) Йил, кун сўзлари бир сўзи билан бирга келганда, III шахс бирликдаги эгалик аффикси билан бирга ҳам қўлланади: Бир йили биз шу ерда учрашган эдик. Бир щни раис мени колхоз идорасига чақириб қолади. (А. Қ.)

Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish