Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

Tadqiqotning predmeti
– tanlangan mintaqa mehnat bozori 
shakllanishi va rivojlanishi sharoitida yollangan xodimlar va ish 
beruvchilar oʻrtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar va ishsizlikning 
holatlari. 
Ushbu tadqiqotlarning ob’yektlari tanlangan mintaqa iqtisodiyoti 
tarmoqlari korxonalari va ishsizlar mavjud boʻlgan yashash joylari 
hisoblanadi. 
Aniq sotsiologik tadqiqotlar oʻtkazishning 
ikkinchi bosqichi 
asosiy natijasi – dolzarb muammolar boʻyicha ikki xil yozma 
soʻrovlar (anketalar)ni tuzish: “Yollangan xodimlar va ish beruvchilar 
oʻrtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni oʻrganish” va “ishsizlik 
holati va sabablarini oʻrganish”. 
Birinchi anketa 32 savol va ularga taalluqli koʻp variantli 
javoblardan iborat boʻlib, oʻzbek va rus tillarida tuzilgan boʻladi. Uning 
kirish qismi respondentlarni tadqiqotning maqsadi va asosiy vazifalari 
bilan tanishtirishga bag‘ishlanadi. Savollar tarkibiga respondentlarning 
ijtimoiy holati, ma’lumot darajasi va iqtisodiyotning turli tarmoqlariga 
ishga joylashish maqsadida ish joylarini oʻzgartirish istaklari kiritilib, 
koʻp variantli javoblar bilan birga berilgan boʻladi (anketaning 1–6-
savollari). 
Ushbu anketaning keyingi savollarida quyidagi muammolar 
oʻrganiladi: mehnat shartnomalarining maqbul turini tanlash (7); ish 
beruvchilarning xodimlarni tanlash shartlari (8); ish beruvchilarning 
yollangan xodimlarni ish bilan bandligini va malakasini oshirish 
imkoniyatlarini va istaklarini aniqlash (9-14); ish beruvchilar va 

---

123 
yollangan xodimlarning bozor iqtisodiyoti talablariga javob beradigan 
yangi kasblarni egallash borasidagi istaklarini oʻrganish (5–17); yerga 
xususiy mulkchilikning rivojlanishi va yangi ish joylarining yaratilishi-
ga toʻsiq boʻladigan asosiy sabablarirni aniqlash (18–21); mehnat 
daromadi shakllanishining asosiy manbalarini topish (22); ishlov-
chilarning oʻz mehnatining yakuniy natijalaridan va ijtimoiy 
infratuzilma obyektlari va mahalliy mehnat birjalari xizmatlaridan 
qoniqish darajasini aniqlash (23–30); respondentlarning bandlik xizmati 
tashki-lotlari amaliy faoliyatnni yaxshilash (31) hamda yollangan 
xodimlar 
va 
ish 
beruvchilar 
oʻrtasidagi 
ijtimoiy-iqtisodiy 
munosabatlarni takomil-lashtirish boʻyicha takliflarni oʻrganish (32). 
Ikkinchi anketa ham oʻzbek va rus tillarida tuzilgan boʻlib, u aniq 
sotsiologik tadqiqotning maqsadi va vazifalarini va respondentlarning 
majburiyatlarini tushuntirish bilan boshlanadi. U quyidagi muhim 
muammolar tadqiqotiga moʻljallanadi: toʻliq, qisman, vaqtinchalik va 
mavsumiy ishsizliklarning sabablari (3–7); ishsizlarning ishga joy-
lashish, malakasini oshirish, yangi kasbni egallash va ish beruvchilarga 
yollanish shartlari boʻyicha istaklari (8–16); shaxsiy-mehnat faoliyatini 
tashkil etishga va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga salbiy ta’sir 
koʻrsatuvchi asosiy sabablar (17–19); ish bilan band boʻlmagan shaxs-
larning ishga yollanish shartlari (20–21); mahalliy mehnat birjalarining 
amaliy faoliyati va uni yaxshilash boʻyicha respondentlarning takliflari 
(22–26). 
Anketa savollariga javoblarni kodlashtirish aniq sotsiologik 
tadqiqotlarning