Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.19-rasm. 
Aylana ignadonli yuqori sinf paypoq to ‘quv avtomatining 
paypoq uchini birlashtiruvchi chokining tuzilishi.
imkoniyatini beradi. Ushbu yupqa paypoq va kolgotkalarni uch qis- 
milarini yopuvchi chok tuzilishi ham yangilik deb topilib, «Rospatent» 
(2.19-rasm ) idorasi tom onidan mualliflik guvohnomasi berilishi 
to‘g‘risida qaror qabul qilgan. Bugungi kunda bir qator paypoq to ‘quv 
avtomatlarini ishlab chiqarishga ixtisoslangan, mashinasozhk firmalar 
«Skott-Vilyams» usulini qo‘llash bilan paypoq uchlarini avtomatik 
tikishda keng qo‘llanilmoqda. Shu bilan birga, erkaklar paypoqlarining 
bort qismida bu usulni qo‘llash bilan bir qatorda, paypoq uchlarini 
ham «ryuzetka» usulida avtomatik tikib to ‘qishda qo‘llanilmoqda. 
Afzalligi texnologik jarayondan butun boshli tikuv sexining xoli bo‘lishi 
va ishlab chiqarish samaradorligining oshishidir.
Bugungi kunda ishlab chiqarishda ayollar paypog‘ini avtomatik 
tikish jarayonida, ripshaybaning juft ilgaklari uchinchi halqa qatori 
halqalarini yonma-yon joylashgan uchta ignalariga bir yo‘la kiygiza 
olmasa, mahsulot bort qismi choki nuqsonli deb hisoblanadi, biroq 
ana shu uch igna halqalari ignadonning turli qismlarda joylashgan 
bo‘lsa (2.19-rasm), unda mahsulot sifatli deb qabul qilinadi. Bu 
hozirda qo'llaniladigan yo‘riqnoma asosidagi talablardir. Shu sababli
34

---

ayollar paypog'ining bort qismini av- 
lomatik ravishda tika olishni ta ’min- 
lash, ushbu mexanizmni yuqori aniqlik 
bilan sozlashni talab etadi (2 .2 Iv- 
rasm, barcha ignalarga qo'yilgan ik­
kinchi qatordagi ip holati ko‘rsatilgan).
Halqa hosil qilish jarayoni keyingi 
halqa qatorlarida platinalar yordamida 
eski halqalami tortish bilan amalga 
oshiriladi, chunki har bir igna oralig'iga 
halqalarining platina yarim yoylari 
biriktirgan bo‘lib, to‘liq hosil qilingan 
halqalar mavjud.
Mahsulotni ishlay boshlash qismi 
to ‘qilgandan so‘ng bortni hosil qilish 
uchun bort ilgaklaridan foydalaniladi.
U chinchi halqa qatori ipi birinchi 
halqa qatori ipiga o'xshab har ikkinchi toq ignalarga qo‘yiladi. Bort 
ilgaklari uchinchi qator ipini ilib olish maqsadida mashina markazi 
tom on harakatlanadi. Bort ilgaklari ishlayotgan (juft) ignalar 
(turtkichsiz) ustida joylashib, platina vazifasini o ‘taydi. Uchinchi halqa 
qator ipi bort ilgaklari bilan il’ngandan so‘ng odatdagi platinalarda 
emas. balki bort ilgaklari uchida egiiadi.
Key in bort ilgaklari orqaga harakatianib paypoq bortini to ‘qib 
bo‘lgunga qadar
, uchinchi 
qator
iplarini ilgan holda harakatlanmaydi.
2.19-rasmda paypoqning bort qismini, ishlay boshlashning bajarish 
ketma-ketligida bortning birinchi uch qator halqa o ‘rilishlari kelti­
rilgan.
Dastlabki holatda ilgaklar 
1
o ‘zi bilan tutib turgan, tugallanmagan 
turtkichi bo'lmagan ignalar 
2
ro‘parasida joylashgan bo'ladi.
So‘ng igna yuqoriga ko'tariiib tuynuk va unda ilinib turgan halqa 
orasidan o‘tadi. Shu bilan birgalikda ilgak orqaga, disk markaziga 
suriladi va uchinchi qator halqasini turtkichlari yo‘q ignalar ilgaklari 
ostida qoldiradi. Ko‘chirilgan bort yarim halqalari «а» ilgaklaridan 
igna o ‘zagidagi eski halqalar sirtiga tashlanadi.