Ш. Пўлатов Низомий номидаги тдпу ҳузуридаги халқ таълими ходимларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ―Педагогика, психология ва таълим технологияси‖ кафедраси доценти, п ф. н. Тақризчилар

Ўқитувчининг дарсга қандай тайѐргарлик кўрганлиги?
Ўқитувчида дарснинг ўқув режаси ва мавзу бўйича турли ишланмаларнинг 
борлиги, турли дидактик тарқатма материал ва кўргазмали қуролларнинг 

---

45 
тайѐрлиги. Ўқитувчининг дарсга тайѐргарлиги билан юзаки (ëки дарснинг бир 
қисмида) танишиб чиқилмайди. Унинг дарсга тайѐргарлигини бутун машғулот 
мобайнида кузатиш ва таҳлил этиш лозим. 

Дарсга мақсад ва вазифаларининг қўйилиши 
Ўқитувчи ҳар бир дарсга аниқ мақсад кўядими? Мақсадни қанчалик тўғри 
қўяди? Вазифалар белгиланадими? 

Ташкилий ишлар таҳлили
Машғулот ўтказиладиган хонанинг дарсга тайѐрлиги, ўқувчиларнинг 
кайфияти ва соғлиги, ўқув хонаси ва столининг тозалиги, бўр ва намланган 
латтанинг борлиги, флипчарт ѐки оқ досканинг ҳамда маркерлар, скочларнинг 
борлиги, айрим сабабларга кўра дарсда қатнашмаѐтган ўқувчиларнинг исми ва 
шарифлари ѐзилган варақчанинг ўқитувчи столига қўйилишига, шунингдек 
ўқитувчининг дарсга ҳозирлигига ва унинг ташқи қиѐфасига ҳам эътибор 
берилади. 

Дидактик (ëки таълимий) таҳлил
Таҳлилнинг бу турида мавзунинг илмийлиги ва изчиллиги, оддийдан 
мураккабга томон йўналиши, кўргазмалилиги ва берилаѐтган билим, янги 
ахборотларнинг ҳаѐтийлиги, уларнинг жонли ва равон тилда очиб берилиши 
назарда тутилади. 

Методик таҳлил
Бунда ўқитувчи фаолиятининг икки томони: 
биринчидан
,
ўрганилаëтган 
мавзуга дастурда мўлжалланган соатда, уни қандай методлар ëрдамида,
ўқувчиларнинг ѐши ва шахсий-психологик хусусиятларини ҳисобга олган 
ҳолда етказиб бера олиши, ўқувчиларни ўйлашга, изланишга мажбур этиши ва 
унга шароит яратиши; 
иккинчидан
,ўқитувчи сифатидаги тажрибалари қай 
даражада эканлигини намойиш эта олиши назарда тутилади. Ўқитувчининг 
иккинчи томони таҳлил этилаëтганда, унинг ижодкорлиги, услубий маҳорати 
кўзга ташланиши лозим. Ўқитувчининг илғор педагогик ва новаторлик 
тажрибалари мана шу ердан бошланади. 

ҳикоя усули; 

оғзаки баѐн усули; 

суҳбат усули; 

ўқувчиларнинг ўзлаштиришига кўра: 

ўқитувчининг сўзлаш усули; 

кўргазмали қуроллардан фойдаланиш усули; 

дарслик, контурли карта, диаграмма ѐки жадваллар билан ишлаш усули; 

лаборатория жиҳозлари билан ишлаш усули; 

техника воситалари (ахборот технологиялари, видеомагнитофон, 
компьютер, телевизор кабилар)дан фойдаланиш усули; 

---

46 

синф доскасидан, география, тарих ѐки зоологияга тегишли бўлган турли 
карталардан фойдаланиш усули; 

ўқитувчи баѐнининг синф ўқувчилари жамоасига тўла тушунарли бўлиши 
ва бу баѐннинг изчил равишда ўқувчи онгига етиб бориши; 

ўқитувчи фикрининг сиѐсий-ғоявий жиҳатдан тарбия талабига мос 
бўлганлиги; 

барча ўқувчиларнинг ўқитувчи бераѐтган материалларни онгли равишда 
ўзлаштиришлари 
