Sh. N. Fayzimatov

9.2 Moslanuvchan ishlab chiqarish tizimlari. 
Moslashuvchan ishlab chiqarish xujayralari, tizimlar va bo’limlar. 
Moslashuvchan ishlab chiqarish xujayrasi (MICHX) — RDB dastgohlaridan 
tashkil topgan, tanlangan va bajarilgan vazifalar va transport vositalari bilan 
bog’langan kompleks. MICHX qo’lda hizmat mashinalari va mashinalari, 
shuningdek, qo’shimcha ish o’rinlari o’z ichiga olishi mumkin — yuvish, quritish, 
qayta ishlash keyin hajmini nazorat qilish uchun. Sanoat robotiga hizmat 
ko’rsatadigan hujayralar robot deb ataladi. 

---

248 
9.1-rasmda RDB dastgoh va 2 ko’p maqsadli tokarlik dastgohidan tashkil 
topgan MICHX diagrammasini ko’rsatadi. Hujayra 4 nazorat qilish tizimi bilan 12 
sanoat robotiga hizmat qiladi. Mashina va robot bilan bir qatorda, hujayra 
qo’shimcha qurilmalar va jihozlarni o’z ichiga oladi, xususan, 3 kantovatel, 5 
yuvish mashinasi, A va B tipidagi bo’shliqlar bilan jihozlangan 7 Palet, 6 ishlov 
berilgan qismlar bilan Palet, 9 ish qismlarini tanib olishni o’rnatish. Operator 10 
monitor bilan 11 Markaziy boshqaruv paneli oldida. Robotning ish maydoni 8 
fotosel tizimiga ega bo’lgan himoya qurilmasi bilan cheklangan. 
Moslashuvchan ishlab chiqarish tizimi (MICHT) - turli xil ishlov berish 
texnologiyalaridan (bosim, kesish, issiqlik bilan ishlov berish, qoplama) va 
qo’shimcha texnologiyalardan (yuvish, quritish va boshqalar) foydalanishga imkon 
beruvchi ko’plab avtomatlashtirilgan ishlardan (texnologik mashinalar, RDB 
dastgohi, ko’p maqsadli mashinalar) iborat kompleks va mahsulotlarni bir xil ish 
joylarida turli yo’llar bilan MICHS orqali o’tadigan turli xil mahsulotlarni qayta 
ishlash mumkin. MICHT boshqaruvchi kompyuter, shuningdek, nazorat qilish va 
ishlab chiqarishni rejalashtirish funksiyalarini bajaradi, mahsulotni tizim orqali 
boshqaradi va kerakli vaqt davomida operator ishtirokisiz o’z ishini ta’minlaydi. 
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish tizimlarining moslashuvchanligini 
oshirish mumkin: 
* ishlab chiqarish texnologik tayyorlash avtomatlashtirilgan tizimlari (std); 
* tez o’zgaruvchan avtomatik ishlab chiqarish liniyalari; 
* universal sanoat nazorat qilish dasturi manipulyatorlari (sanoat robotlar); 
* standartlashtirilgan vositasi va texnologik uskunalar vositalari; 
* avtomatik qayta ishlash uskunalari (RDB dastgohlari); 
* transport-ombor va saqlash tizimlari va boshqalar 

---

249 
9.2-rasm. Moslashuvchan ishlab chiqarish xujayrasi sxemasi. 
Uch MICHM asosida MICHS sxemasi umumiy mahsulot tashish tizimi 
rolikli-asoslangan tizimi va umumiy nazorat qilish tizimi bilan ko’rsatilgan 8-2 – 
rasm 
MICHS ni yaratishda integrasiya mavjud: 
* qayta ishlash guruhlariga ishlab chiqarilgan qismlarning barcha turlari; 
* uskunalar; 
* moddiy oqimlar (blankalar, ehtiyot qismlar, moslamalar va jihozlar, asosiy va 
yordamchi materiallar); 
* mahsulotni ishlab chiqarish va ishlab chiqarish jarayonlari g’oyadan tayyor 
mashinaga (asosiy, yordamchi va ishlab chiqarish jarayonlarini birlashtirish); 
* hizmat ko’rsatish (barcha hizmat ko’rsatish jarayonlarini yagona tizimga 
birlashtirish orqali); 

---

250 
9.3-rasm. MICHS ning funksional sxemasi: 
* 1–MICHM va o’lchash mashinalarining ishlashini nazorat qiluvchi 
kompyuterlar; 2,4,5- MICHM; 3- MICHM boshqaruv paneli; 6-Portal 
manipulyatorlarini boshqarish pultlari; 7-transport quyi tizimini boshqarish 
tizimi; 8-asosiy kompyuterni ish joyidagi kompyuterlar bilan bog’laydigan 
tarmoq; 9- MICHS ning asosiy kompyuteri