Sh. N. Fayzimatov

Avtomatlashtirishning uchinchi bosqichi 
ishlab chiqarish jarayonlarini 
kompleks 
avtomatlashtirish, 
avtomat 
sexlar 
va 
ishlab 
chiqarish 
korxonalarini yaratish. 
Avtomat sex yoki ishlab chiqarish korxonasi
asosiy ishlab 
chiqarish jarayonlari, avtomatik boshqarish sistemalari, hisoblash texnikasi, 
sifatni boshqarish sistemalari va xokazolardan foydalanib avtomat 
liniyalarda bajariladigan sex yoki ishlab chiqarish korxonasidir. 
2.5-rasmda rotorli liniyalar bilan jihozlangan avtomat sexning 
struktura sxemasi ko’rsatilgan. Bu erda texnologik rotorli mashinalari, 
tashish, boshqarish mexanizmlari va boshqa mexanizmlari bor avtomat 
liniyalar ish bajaruvchi elementlardir. Zamonaviy avtomat ishlab chiqarish 
korxonasi boshqarishning ko’p bo’g’inlimurakkab ob’ektidir. Uning barcha 

---

83 
elementlari o’zaro dinamik harakatda bo’ladi. Avtomatlashtirilgan korxona 
ishda eng yuqori iqtisodiy ko’rsatkichlarga erishishi uchun boshqarish 
ob’ektlari elementlari orasida optimal o’zaro bog’lanishlar o’rnatilishi 
avtomat sistemalar funksiyalarining bajarilishini belgilaydi. EXM dan 
foydalanish ishlab chiqarishni boshqarishga oid masalalarnigina emas, balki 
texnologik jarayonlarni va jihozlarning barcha texnologik kompleksini 
moslashgan holda boshqarishga imkon beradi. 
Asosiy ishlab chiqarish jarayoni avtomat liniyalarda bajariladi, liniyalar va 
sexlar orasidagi tashish, taxlash qirindilarni yig’ish va qayta ishlash, sifatni 
boshqarish, ishlab chiqarishni avtomat boshqarish tizimlari keng qo’llaniladi. 
 
2.5-rasm. Avtomat sexning struktura sxemasi. 
Xozirda kompleks avtomatlashtirishda dastgohlar bazasida tashkil 
qilinadigan moslanuvchan ishlab chiqarish modullarida keng qo’lanilmoqda. 
Bundagi EXM bilan boshqarish imkoniyati, nafaqat texnologik dastgohlar balki 
butun ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish EXM ga yuklatilmoqda.