Sh. Murodov, R. Ismatullayev

О
Ortogonal proyeksiyalash


P
Parallel proyeksiyalash Parallel tekisliklar

Parametr
Parametrlashtirish Perpendikular tekisliklar Piramida

Plan
Pozitsion masala Prizma

Proyeksiya

Qurilish inshootlari maydonidagi yonbag'ir sirti.
Qurilish inshootlari maydonidagi yonbag‘ir tekisligi.
Boltiq dengizining suv sathi tekisligi nolinchi darajali tekislik deb qabul qilingan va H deb belgilanadi.
To‘g‘ri burchakli proyeksiyalash.
Proyeksiyalovchi nurlar o‘zaro parallel bo'lgan proyeksiyalash.

Bir tekislikning barcha nuqtalari ikkinchi tekislik nuqtalaridan bir xil uzoqlikda joylashgan tekisliklar.

Narsaning holati yoki shaklini ifodalovchi ko'rsatkichlar.

Narsalar to'plamining holati va shakl parametrlarini aniqlash.

Tekislikka perpendikular to‘g‘ri chiziqdan o'tuvchi tekisliklar.

Asosi uchburchak yoki ko‘pburchak, yon yoqlari umumiy uchga ega uchburchaklardan

iborat bo‘lgan qirrali sirt.

Inshoot konturining gorizontal proyeksiyasiga o'xshash holda kichraytirib yoki kattalashtirib qog‘ozga tushirilgan tasviri.

Berilgan shakllami o'zaro tegishliligini, ya’ni o'zaro umumiy elementlami aniqlaydigan masala.

Asoslari o'zaro parallel bo‘Ub, uchburchak yoki ko'pburchaklardan, yon yoqlari to‘rtburchaklardan iborat qirrali sirt.

Narsani proyeksiyalovchi nurlaming proyeksiyalar tekisligi bilan kesishuvidan hosil bo'lgan tasvir.

151

Proyeksiyalar tekisligi

Proyeksiyalar tekisliklarini almashtirish

Proyeksiyalash

Proyeksiyalash nuri

Promille
Profil
Q
Qirrali sirt kesim yuzasi
Qo‘sh parallel chiziqlar
R
Ravon egri chiziq
Relyef

S
Sinish nuqtasi Sirt

Sirt kesim yuzasi

Proyeksiyalar yotgan tekislik.

Naisaning holatini o'zgartirmasdan,

balki unga nisbatan proyeksiyalar tekisliklarining holatini qulay qilib o'zgartirish.

Bu jarayon bo'lib, unda proyeksiyalanuvchi obyekt nuqtalari orqali nurlar o'tkazib, ularning proyeksiyalar tekisligi bilan kesishuv nuqtalari aniqlanadi.

Proyeksiyalanuvchi nuqta bilan proyeksiyalash markazini bog‘lovchi to‘g‘ri chiziq.

QiyaUkning bir ko‘rinishi bo'lib, u %0da belgilanadi va 1%0= 1:1000 teng bo'ladi.

Topografik sirtning vertikal tekislik bilan kesishgandagi kesim yuza shakli.

Qirrali sirt bilan tekislik kesishishidan hosil bo‘lgan shakl.

Oralig‘i 1-2 mm bo‘lgan parallel chiziqlar. Ular chiziqli masshtab va tekislikni qiyalik masshtabi chizig‘ini chizganda qo‘llaniladi.

Hamma nuqtalarida qarama-qarshi yo'nalgan yarim urinmalar bir to‘g‘ri chiziqda yotuvchi egri chiziq.

Yer sirtining tuzilishi juda murakkab bo‘lib, balandlik, pastlik, tepalik va boshqa ko'rinishlaiga ega, bulaming hammasi qisqacha qilib relyef deyiladi.

Egri chiziqning bu nuqtasida yarim urinmalar o‘zaro burchak hosil qiladi.

Biror chiziq yoki sirtning fazoda uzluksiz harakatlanishi natijasida hosil bo‘lgan geometrik shakl.

Biror sirt bilan tekislikning kesishishidan hosil bo'lgan shakl.

152

Sirt yasovehisi
Sirt yo'naltiruvchisi
Sirtlaming o'zaro kesishish chizig'i

Son belgili proyeksiyalar (S.B.P.)

Sonli masshtab T
Tekis egri chiziq
Tekislikka perpendikular to'g'ri chiziq

Tekisliklar dastasi

Tekislikning eng katta og'ish chizig'i

Tekislikning gorizontali Tekislikning izlari

Tekislikning profili Tekislikning gorizontal chizig'i

Tekislikning pasayish burchagi Tekislikning yoyilish burchagi
O'z harakati bilan sirtni hosil qiluvchi chiziq yoki sirt.

Sirt yasovchisining harakatlanishini belgilovchi chiziq.

Ikki kesishuvchi sirt uchun umumiy bo'lgan nuqtalaming geometrik o'mi.

Shaklning H0proyeksiyalar tekisligidan uzoqligini ko'rsatuvchi sonlar bilan ifodalangan proyeksiyasi.

Sonlar bilan berilgan masshtab.

Hamma nuqtalari bitta tekislikda yotgan egri chiziq.

Tekislikdagi o'zaro kesishuvchi ikki to'g'ri chiziqqa perpendikular to'g'ri chiziq.

Bir to'g'ri chiziqdan o'tuvchi tekisliklar to'plami.

Tekislikka tegishli bo'lib, uning gorizontallariga perpendikular bo'lgan to'g'ri chiziq.

Tekislikda yotgan va Haga parallel to'g'ri chiziq.

Tekislikning proyeksiyalar tekisliklari bilan kesishgan chiziqlari.

Tekislikda yotgan va parallel to'g'ri chiziq.

Berilgan tekislikda yotgan absolut balandliklari bir xil bo'lgan nuqtalami birlashtiruvchi yoki hamma nuqtalari H0tekislikdan barobar uzoqlikda yotgan to'g'ri chiziq.

Tekislikning asosiy H0proyeksiya tekisligi bilan hosil qilgan burchagi.

Yer meridiani shimol-janubm ko'rsatadigan magnit strelkasining shimoliy yo'nalishi bilan tekislikning izi yoki gorizontal chiziqlari orasidagi o'tmas burchak.