Sh. Murodov, R. Ismatullayev

1.1- rasm.


7
IS - 2 0


M 1:100


О
^а) Ь) ^d)
1.2- rasm.
1.2-rasmda fazodagi А (Л'4), В (В1) va С (С'.7) nuqtalarning chizmasi s.b.p. usuli yordamida tasvirlangan. 1.2-a rasmdan m a’lumki, nuqtaning fazodagi o ‘rnini uning gorizontal proyeksiyasi va sonli belgisi bo‘yicha aniqlash mumkin. Buning uchun nuqtaning proyeksiyasidan # 0 tekislikka perpendikular o‘tkaziladi. Bu perpendikularga chiziqli masshtab bo‘yicha, nuqtaning balandligini aniqlovchi son belgisi qo‘yilib, uning fazodagi o‘rni aniqlanadi.
Nuqtaning Hnproyeksiyalar tekisligidan uzoqligini ко ‘rsatuvchi sonlar bilan ifodalangan proyeksiyasi shu nuqtaning sonlar bilan belgilangan proyeksiyasi deyiladi.
Ba’zi bir muhandislik masalalarini yechishda H0proyeksiyalar tekisligini o‘ziga nisbatan parallel holda yuqoriga yoki pastga siljitishga to ‘g‘ri keladi.
Bunda shakllarning musbat ishorali sonli belgilari kamayadi yoki ortadi, manfiy ishorali sonli belgilari esa ortadi yoki kamayadi. Inshoot elementlarining asosiy proyeksiya tekisligi H() dan chuqurligi yoki balandligini bo‘ylama qirqimda ko‘rsatuvchi son belgilar uchun г belgi ishlatiladi. Ushbu belgi o‘lchamlari 1.2-b rasmda keltirilgan. Bu belgi qurilish chizmachiligida ham, bino fasadida uning elementlarini bino poli yoki yer sirtidan qancha balandlikda turishini ko‘rsatuvchi sonlar (o‘lchamlar) uchun ham
ishlatiladi.


8
Son belgili proyeksiyalarda turli pozitsion va metrik m asalalam i yechishda chizm aning m asshtabi beriladi. Masshtablar sonli va chiziqli bo‘ladi. Agar chizma bajarishda sonli masshtab berilsa, unda chiziqli masshtabga o‘tish mumkin va, aksincha. Masalan: M 1:100 sonli masshtabdan chiziqli masshtabga o ‘tish uchun 1 m:100=1000 mm:100=10 mm ni aniqlaydi. So‘ngra har bir bo‘lagi 10 mm ga teng bo'lgan chiziqli masshtab chiziq olinadi (1.2-d rasm), ya’ni bunda chizmadagi chiziqli masshtabdagi 01 = 12=23=. ..= 10 mm biror inshootni qurishda 1 m qilib olinadi.


^С A "


A „