Sh. E. Umidov, Z. A. Djabborov nazorat va standartlashtirishning huquqiy asoslari

Ishlab chiqarishni sertifikatlashtirish
Ishlab­ chiqarishni­ sertifikatlashtirish­ mustaqil­ jarayon­ yoki­
xuddi­ mahsulotni­ sertifikatlashtirish­ sxemasi­ kabi­ sifatni­ ta’­
minl­ash­ tizimini­ sertifikatlashtirishning­ tashkiliy­ qismi­ deb­
ham­ hisoblanishi­ mumkin.­ Ishlab­ chiqarish­ muvofiqligining­
umumlashgan mezoni sifatida tayyor mahsulotni me’yoriy hujjat 
talablariga  mosligini  turg‘un  ta’minlovchi  qobiliyati  hisoblanadi. 
Ishlab­ chiqarishni­ sertifikatlashtirish­ jarayoni­ har­ bir­ korxona­
uchun­ ishlab­ chiqarishni­ sertifikatlashtirish­ metodikasi­ asosida­
Rosdavstandart  tomonidan  o‘rnatilgan  qoidalar  bo‘yicha  amalga 
oshiriladi.  Metodika  o‘z  ichiga  quyidagilarni  olgan:  qat’iy 
talablar,  isbotlangan  baholash  usullari;  natijalarning  qayta 
ishlanishi; tekshirish usullarining hammabopligi.
Ishlab­chiqarishni­sertifikatlashtirishda­obyektlar­quyidagicha­
baholanadi:
–  tayyor  mahsulotlar  iste’mol  va  sotish  davomida  uning 
sifatini va aniqlangan nosozliklar sababini tahlil qilish;
–  texnologik  tizim  (texnologik  jarayonlar,  yuklash  ishlari 
holati, saqlash, o‘rnatish);
–  texnik  nazorat  va  sinash  tizimi  (xomashyo  boshlang‘ich 
nazorati,  texnologik  operatsiya  nazorati,  tayyor  mahsulot  qabul 
qilish nazorati, malakali va davriy sinashlar).
Sifat  tizimida  kamchiliklar  aniqlanmagan  taqdirda  ishlab 
chiqarishning  asosiy  bosqichlari  5-jadvalda  keltirilgan.  Ishlab 
chiqarishga  tayyorlash  jarayoni,  Rossiya  tajribasi  ko‘rsatishicha, 
korxonalar faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, texnologik 
intizom  oshadi;  iste’molchilar  bilan  aloqa  yaqinlashadi,  ishlab 
chiqarish  turg‘unligining  miqdoriy  vazifasi  mezonlari  ishlab 
chiqiladi,­ majburiy­ sertifikatlashtirilishi­ zarur­ bo‘lgan,­ mahsulot­
xarakteristikasiga  bevosita  ta’sir  qiluvchi  texnologik  jarayonlar 
bo‘linmalari aniqlanadi.

---

87
5-jadval
T/r
Bosqich nomi
Qisqacha mazmuni
Bajaruvchi
1 Ishlab chiqarishni
sertifikatlash­
tirishga talab-
nomani berish
Talabnomani rasmiylashtirish 
va yakuniy materiallarni tay-
yorlash.
Talabgor korxona
2 Oldindan 
baholash
Yakuniy materiallar ekspertizasi, 
sotilayotgan mahsulot sifati 
haqidagi axborotni yig‘ish 
va mulohaza qilish, keyingi 
bosqichlarni o‘tkazishning 
maqsadga­muvofiqligini­
baholash.
Ishlab chiqarishni 
sertifikatlash­
tirishni 
o‘tkazuvchi idora
3 Ishlab chiqarish-
ni­sertifikatlash­
tirish dasturini 
tuzish
Ishlab chiqarish jarayonlari, 
obyektlarini va qaror qabul 
qilish qoidalarini reglamentga 
solish (yoki amaldagi metodi-
kani baholash).
Sertifikatlash­
tirishni 
o‘tkazuvchi idora
4 Ishlab
chiqarishni 
tekshirish
Ekspertlar guruhini (komissiya) 
tuzish,­sertifikatlashtirish­
metodikasiga ishlab 
chiqarishning mos kelishini 
tekshirish, tekshirish 
natijalari haqida hisobot va 
bayonnomalarni tuzish.
Sertifikatlash­
tirishni 
o‘tkazuvchi idora.
5 Ishlab chiqarish-
ga­muvofiqlik­
sertifikatlarini
topshirish
Ishlab­chiqarishga­muvofiqlik­
sertifikatini­rasmiylashtirish,­uni­
Davlat registriga kirgizish,
sertifikatni­korxonaga­berish.
Sertifikatlash­
tirishni 
o‘tkazuvchi idora
6
Sertifikatlash­
tirilgan jarayon 
ustidan inspek-
sion nazorat
ornatish
Sertifikatlashtirish­metodikasiga­
mos kelgan holda mahsulotni 
tayyorlash sifati doimiyligi 
jarayonining nazorati.
Sertifikatlash­
tirishni 
o‘tkazuvchi idora

---

88
Mahsulotni  GOST  R.  tizimi  bo‘yicha  majburiy  serti-
fikatlashtirishda­ (yoki­ GOST­ R.­ ga­ kiruvchi­ boshqa­ tizim­
bo‘yicha)­ 5­sxema­ tanlansa,­ mahsulotga­ muvofiqlik­ sertifikatini­
olish  uchun  bu  mahsulotni  akkreditlangan  sinash  markazida 
(laboratoriyada)  sinov  o‘tkazilishi  zarur.  Shuni  ta’kidlab 
o‘tish  kerakki,  5-sxema  ishlab  chiqarish  texnologiyasi  tashqi 
omillar  ta’siriga  sezgirligida  qo‘llaniladi  (ya’ni  asbobsozlik, 
radioelektronika,  oziq-ovqat  sanoati);  korxonada  xavfsizlikka 
yuqori  talablar  qo‘yilgan  (portlovchi  moddalar,  shaxsiy 
himoya vositalari, transport vositalari ishlab chiqarish) bo‘lsa; 
iste’mol  uchun  amal  muddati  kichik  bo‘lgan  mahsulotlar  (tez 
buziluvchi  oziq-ovqat  mahsulotlari);  korxona  mahsulotni 
qo‘shimcha­ravishda­modifikatsiyalaydi­(kiyim­kechak,­mebel­va­
boshqalar).
Ishlab­chiqarishni­sertifikatlashtirishni­maxsus­akkreditlangan­
idorada  o‘tkazishni  ko‘zda  tutgan,  ammo  hozirgi  kunda  ular 
kamchilik­va­u­yoki­bu­ishlab­chiqarish­uchun­sertifikatlashtirish­
bo‘yicha  idora  mavjud  bo‘lmaganda,  uning  funksiyasini  VNIIS 
vakiliy idora sifatida bajaradi.