Sh. E. Umidov, Z. A. Djabborov nazorat va standartlashtirishning huquqiy asoslari

Audit
 
dasturi
  –  muayyan  vaqt  davriga  rejalashtirilgan  va 
muayyan  maqsadga  erishishga  yo‘naltirilgan  bir  yoki  bir  nechta 
auditlar majmuyi.
Kompetentlik  (vakolatlilik) 
–  o‘z  bilim  va  ko‘nikmalarini 
qo‘llay olish qobiliyati.
4.2. S
ertifikatlashtirishning tashkiliy asoslari
O‘zbekistonda­ sertifikatlashtirishni­ joriy­ etish­ bo‘yicha­ faol­
ishlar  1992-yilda,  ya’ni  chet  ellardagiga  nisbatan  ancha  kech 
boshlandi.  1992-yil  2-martda  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 

---

69
Mahkamasining  «O‘zbekiston  Respublikasida  standartlashtirish 
bo‘yicha  ishlarni  tashkillashtirish  to‘g‘risida»gi  qarori  qabul 
qilindi.  Shu  yilning  o‘zida  davlat  ilmiy-texnik  dasturi  asosida 
«O‘zbekiston­ Respub­likasi­ sertifikatlashtirish­ milliy­ tizimini­
tatbiq  etish  va  yaratish»  mavzusida  ilmiy-tadqiqot  ishlari 
boshlandi.­ Sertifikatlashtirish­ tashkiliy,­ me’yorlash,­ metodik­ va­
tuzilish sohalarida shakllana boshlandi.
1998-yilda standartlashtirishning huquqiy asoslari aniqlandi  – 
O‘zbekiston­ Respublikasining­ «Mahsulot­ va­ xizmatlarni­ sertifi­
katlashtirish to‘g‘risida»gi Qonuni qabul qilindi.
Qonunga­ muvofiq­ standartlashtirish,­ metrologiya­ va­ sertifi­
katlashtirish  O‘zbekiston  agentligi  –  «O‘zstandart»  agentligi 
sertifi­katlashtirish­ bo‘yicha­ Milliy­ idora­ va
 
akkreditlash 
idorasi­ tashkil­ qilindi.­ Qonunga­ muvofiq,­ sertifikatlashtirish­
bo‘yicha  ishlarni  tash killashtirish  «O‘zstandart»  agentligiga 
yuklatilgan.­ Bir­ turli­ mahsulotlarni­ sertifikatlashtirish­ bo‘yicha­
idoralar­ sertifikatlash­tirish­ ishlarini­ bajaradi,­ bu­ idoralar­
majburiy­ ravishda­ akkre­ditlanadi.­ Majburiy­ sertifikatlashtirish­
subyektlariga­ «O‘zstandart»­ agentligi,­ sertifikatlashtirish­
bo‘yicha  idoralar,  sinash  laborat oriyalari  (markazlari),  nazorat 
ido­ralari,­ mahsulotni­ tayyor­lovchilar­ kiradi.­ Sertifikatlashtirish­
bo‘yicha­ idoralar­ bir­ turli­ mahsulotni­ sertifikatlashtirish­
tizimlarimi­yaratish,­sertifikatlash­tirish­tarzini­va­so‘rovchilarga­
sertifikatlashtirilgan­ mahsulotga­ muvofiqlik­ belgisini­ qo‘lla­
nishga ruxsat berish huquqiga ega.
Qonunda  import  bo‘yicha  keltirilgan  va  eksportga  chiqarila-
digan­mahsulotni­sertifikatlashtirish­shartlari­belgilangan.­Sertifi­
kat lashtirish  shart  bo‘lgan  mahsulot  uning  o‘rnatilgan  talablarga 
muvofiqligini­ tasdiqlovchi­ sertifikatga­ va­ muvofiqlik­ belgisiga­
ega­ bo‘lishi­ lozim.­ Muvofiqlik­ sertifikati­ yo‘q­ bo‘lganda­ bojxona­
tekshiruv­idoralari­keltirilgan­mahsulotni­sertifikat­lashtirish­Mil­

---

70
liy­ tizimi­ qoidalari­ bo‘yicha­ sertifikatlashtirishni­ o‘tkazish­ ma­
salasini hal etishgacha to‘xtatib qo‘yadi.
Qonun  yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  tashabbusi  bilan 
sertifikatlashtirishni­ ko‘zda­ tutadi.­ Tashabbus­ bo‘yicha­ ixtiyoriy­
sertifikatlashtirish­ mahsulotning­ me’yoriy­ hujjatlar­ talab­
lariga­ muvo­fiqligini­ tasdiqlash­ uchun­ o‘tkazilishi­ mumkin.­
Qonun  tekshirish  va  nazorat  masalalarini  tartibga  soladi. 
Tayyorlovchilarning­ majburiy­ sertifikatlashtirish­ qoidalariga­
amal qilayotganligi ustidan davlat nazoratini davlat inspektorlari 
amalga­ oshiradi.­ Sertifikatlashtirilgan­ mahsulotni,­ sifat­ tizim­
larini,­ ishlab­ chiqarishlarning­ inspeksion­ tekshiruvini­ sertifikat­
lashtirish  bo‘yicha  idoralar,  akkreditlangan  sinash  laboratoriya-
lari­ (markazlari),­ sertifikatlash­tirish­ bo‘yicha­ idoralar­ va­ serti­
fikat­lashtirish­ sohasidagi­ tekshiruv­ idoralarining­ faoliyati­ akkre­
ditlovchi idora sifatida «O‘zstandart» agentligi tomonidan tekshi-
riladi.
Qonunda­ sertifikatlashtirishni­ o‘tkazish­ bilan­ bog‘liq­ bo‘lgan­
kelishmovchiliklarni  ko‘rib  chiqish  bo‘yicha  masalalar  ham  aks 
ettirilgan.­Manfaatdor­tomon­sertifikatlashtirish­natijasiga­norozi­
bo‘lganda  «O‘zstandart»  agentligining  Apellatsiya  kengashiga 
murojaat  qilish  huquqiga  ega.  «O‘zstandart»  agentligining 
Ape­llatsiya­ kengashi­ sertifikatlashtirish­ bo‘yicha­ idoralarning­ va­
sinash  laboratoriyalari  (markazlari)ning  qarorlariga  shikoyatlarni 
ham ko‘rib chiqadi.
Qonunda­ tayyorlovchilarning­ majburiy­ sertifikatlashtirish­
qoidalarini  buzganligi  uchun  javobgarlik,  shuningdek,  ser ti-
fikat­lashtirish­ bo‘yicha­ idoralarning­ sertifikati­ asossiz­ beril­
ganligi va so‘rovchining tijorat sirini oshkora qilganligi uchun 
mas’ulligi­ ko‘zda­ tutilgan.­ Majburiy­ sertifikatlashtirilishi­
lozim­bo‘lgan,­sertifikatlashtirilmagan­mahsulotni­xaridga­chi­
qarganligi  uchun  aybdorlar  o‘rnatilgan  tartibda  javobga rlikka 
tortiladi.

---

71