Sh. Djumanov, S. Sayfiddinov

Turum qirqish dastgohlari

Turum qirqish dastgohlari turum va zo‘g‘otalar ochishga 

mo‘ljallangan. Ular bir va ikki tomonlama bo‘ladi. Bir to- 

monlama turum qirqadigan dastgohda bir tomonlama turum 

qirqiladi va zo‘g‘otalar bir tomondan ochiladi, ikki tomonlama 

dastgohda esa ikki tomondan ochiladi. Bir tomondan rombop 

turum qirqadigan dastgoh cho‘yan staninadan iborat bo‘lib, 

unga to‘rtta qirquvchi kallagi bo‘lgan supportlar quyidagi 

tartibda joylashtirilgan: taxtalarning ko‘ndalang kesimiga ishlov 

beradigan arra kallagi, turum qirqadigan kallaklar (ko‘ndalang 

frezalar) va zo‘g‘ota ochadigan kallak. Ishlov beriladigan taxtalar 

gidroyuritma harakatlantiradigan mexanizatsiyalashtirilgan suril- 

ma karetka bilan uzaytiriladi. Yo‘naltiruvchi chizg‘ich uzatish 

yo‘nalishiga aniq perpendikular holatda o‘rnatiladi. Ishlov be- 

riladigan taxtalar surilma karetkaga zich taxlanib, qisqich bilan 

puxta mahkamlab qo‘yiladi. Surilma karetkani qirquvchi kallak- 

ka bir xil tezlik bilan ravon uzatish lozim.

Ishlayotgan vaqtda quyidagilarni inobatga olish lozim: 

qisuvchi chizg‘ich siljib ketsa, turum kerakli burchak ostida 

qirqilmaydi;  turum  qirqish  kallagi  noto‘g‘ri  o‘rnatilganda 

turum konussimon chiqadi; zo‘g‘ota ochadigan disk balandligi 

bo‘yicha siljib qolganda zo‘g‘otaning ham balandligi siljib 

qoladi; detal ko‘ndalang kesimining enli tomoniga nisbatan 

perpendikularligining buzilishi arra polotnosi vertikallikdan 

og‘ganda yuzaga keladi (56-rasm).

---

69

Rombop turumlarni ikki tomondan qirqadigan dastgohning 

staninasida supportli ikkita kolonka, zanjirli va qisqichli kon- 

veyerlar joylashgan. Ishlov beriladigan detallarning uzunligiga 

qa- rab o‘ng kolonka staninaning yo‘naltiruvchilarida siljitish 

qu- rilmasi yordamida siljitiladi. Har qaysi kolonkaga to‘rttadan 

maxsus elektr dvigatellari o‘rnatilgan, ular vallarining uchlari 

asbobni o‘rnatish uchun shpindellar vazifasini o‘taydi (57-rasm).

Har bir support vertikal, burchak ostida va gorizontal siljitish 

qurilmalari (57-rasm, 

1,6) 

bilan jihozlangan. Supportning bur- 

chak ostida burilishi ishlov berilayotgan taxta asosining tekis- 

ligiga nisbatan burchak ostida ishlov berishga imkoniyat yara- 

tadi. Uzatish tezligi pog‘onasiz bo‘lganligi uchun dastgohni 

avtomatik liniyalarga o‘rnatish mumkin.

---

70