Sh. Abdullaeva pul, kredit va banklar

Tayanch so’zlar 
 
kupon;
pul tizimi; 
qog’oz pullar; 
kredit pullar;
so’m-kupon; 
rubl zonasi; 
pul islohoti; 
milliy valyuta; 
konvertatsiya; 
milliy valyuta konvertatsiyasi; 
pul barqarorligi. 
 
 
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar
1. Sobiq Ittifoq pul tizimi haqida nimalarni bilasiz? 
2. MDYo Davlatlarining Moskvada bo’lib o’tgan davlatlararo Majlisida qanday 
misollar ko’rilgan edi (1992 yil 6 sentyabr)? 
3. Rossiya Youkumati MDYo davlatlarining rubl donasida qolish uchun qanday 
shartlar qo’ygan? 
4. Nima uchun O’zbekiston o’z milliy pul tizimiga o’tishga qaror qildi? 
5. O’zbekistonda pul islohoti necha bosqichda amalga oshirildi. 
6. Rublni kuponga almashtirish qanday tartibda o’tkazilgan? 
7. So’m-kupon qachon muomalaga kiritilgan? 
8. O’zbekiston milliy valyutasi “So’m”qachon va qanday tartibda muomalaga 
kiritilgan? 
9. O’zbekiston Respublikasi pul tizimining asosiy elementlari nimadan iborat? 
10. O’zbekiston milliy valyutasining ichki va tashqi konvertatsiyasiga qanday 
erishish mumkin?
 
 
 

---

105 
VIII BOB. XALQARO VALYUTA MUNOSABATLARI 
 
1-§. Xalqaro iqtisodiy aloqalar-valyuta munosabatlarining asosi sifatida 
 
Xususiy shaxslar, firmalar, banklarning valyuta va pul bozoridagi xalqaro 
hisob-kitoblar, kredit va valyuta operatsiyalarini amalga oshirish maqsadidagi 
kundalik aloqalarini o’z ichiga oladi. Valyuta munosabatlarining ba’zi bir 
elementlari kadimiy Rimda veksellar asosida va bir mamlakat savdogarining pulini 
ikkinchi bir mamlakat savdogariga almashtirib berish zaminida vujudga kelgan. 
Valyuta munosabatlarining rivojlanishining keyingi bosqichi kadimiy Lionda va 
boshqa G’arbiy Evropa mamlakatlarida o’tkaziladigan tratta operatsiyalarining 
rivojlanishi hisoblanadi. Ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi, jahon 
bozorining barpo bo’lishi, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi va jahon
xo’jalik tizimining rivojlanishi xalqaro valyuta munosabatlari rivojlanishining 
asosidir. Valyuta munosabatlari xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bir bo’lagi 
hisoblanib, uning holati milliy va jahon iqtisodining rivojlanish darajasiga, siyosiy 
axvolga, mamlakatning iqtisodiy potentsialiga, uning jahondagi mavqeiga va boshqa 
omillarga bog’liq bo’ladi.
Xalqaro munosabatlar sharoitida kapitalning aylanish jarayonida pul 
kapitalining milliy pul ko’rinishidan xorijiy valyuta ko’rinishiga o’tish jarayoni 
yuzaga keladi.