Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

Я.А. Пономаревнинг тадқиқотлари интуиция (ички ҳис, ичдан ҳис 
қилиш) моҳиятини ёритишга имкон берувчи субъектив шароитларни 
аниқлашга ёрдам беради. Муаллиф субъектив шароитлар қаторига 
муаммонинг мавжудлигини, вазифани ҳал қилишга мос бўлмаган усулларни 
тугатиш, муаммога қизиқишни сақлаган ҳолда ечим учун мавжуд усуллар 
яроқсизлигига ишониш, ижоднинг биринчи босқичларида муаммонинг 
қисқартирилиши ва схемалаштирилиши кабиларни киритади. 
Шундай қилиб, Я.А. Пономарев тадқиқотларининг аҳамияти шундан 
иборатки, у ичдан ҳис қилиш (интуиция) механизмини экспериментал 
ўрганиш зарурлигини ва мумкинлигини кўрсатди. Интуиция қонуниятларини 
билишга асосланган ҳолда, ўқитувчи таълим жараёнида фараз вужудга 
келтириши, илҳомланиши, ижодий вазиятлар ва психологик ҳолатлар 
яратиши мумкин. 
А.Н. Лукнинг таъкидлашича, “ижодий қобилиятга эга бўлиш” ва 
ижодий фикрлаш бир хил нарса эмас,чунки унда ўз қобилиятларидан 
фойдаланиш, уларни амалга ошириш истаги ҳам мавжуд бўлиши зарур. 
Ижодий имкониятлар жамоада ижодга “муҳит мавжудлигига, янги ғоялар 
қанчалик юқори баҳоланишига, анъанавий ва урф бўлган тасаввурлар 
чегарасидан четга чиқа олишга боғлиқдир. Мактабда ижодий муҳит 
фақатгина қизиқувчанликни шакллантириш, янгича фикрлаш, бир хил 
бўлмаган ечимларни топиш билангина яратилмайди. Янги ва ўзига хос 
нарсани идрок қилишга тайёргарликни, бошқа одамларнинг ижодий 
ютуқларидан фойдаланишни, амалиётга татбиқ этишга интилишни тақозо 
этади. 
Турли ёшдаги ўқувчиларда мустақил ижодий тафаккурни 
шакллантириш ҳамда ривожлантиришнинг асосий воситаларидан бири - бу 
муаммоли вазиятларни яратиш жараёнидир. Фанда муаммоли таълимнинг 
назарияси ва амалиёти яратилган, Жумладан, 
В. Оқонь, А.М. Матюшкин, 
И.Я. Лернер, М.И.Махмутов ва бошқаларнинг муҳим татдқиқотлари 
муаммоли таълимга бағишлангандир.