Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

. Авторитар услуб
: бу қаттиққўллик бўлиб, бунда ўқитувчи 
ўқувчиларини сўзсиз ўзига бўйсунишларини талаб этади. Лекин, нима 
учун қатиққўллиқ қилаѐтганини ѐки ўқувчиларига нима учун ўзларини 
шундай тутишлари лозимлигини тушунтириб бермайди, шунингдек, 
ўқувчиларни ўз хатти-ҳаракатларини мустақил бошқаришга ҳам 
ўргатмайди, ўқитувчи дарс давомида ўқувчиларидан жим ўтиришини, 
саволларга доимо қўл кўтариб, ўқитувчининг рухсати билан жавоб 
беришини, ўқитувчининг кўрсатмаларини сўзсиз бажаришини талаб 
этади.Бундай педагоглар ўқувчиларнинг қизиқишлари асосида эмас, 
балки асосан ўқув режаси асосида дарс ўтадилар. Дарс давомида ҳам баҳс-
мунозара учун деярли имконият яратилмаган ҳолда асосан ўқитувчининг 
фикри сингдирилади. Ўқувчилари билан муомала муносабатда ҳам 
уларнинг индивидуал психологик хусусиятлари, жумладан, нерв 
тизимининг қўзғалувчанлик даражасини ҳам эътиборга олмайдилар. Бу 
услуб ўқитувчини синфдан, ўқувчидан узоқлаштиради. Эмоционал 
совуқлик синфда интизомли ўқувчида яккаланиш, хавотирлик, ҳимоя 

---

қилинмаганлик ҳиссини ҳам юзага келтиради. Бу услуб синфда юқори 
ўзлаштириш кўрсаткичини бериши, лекин бу ўзлаштириш, асосан, 
хотира сабабли бўлиб, лекин мустақил тафаккур, ижодкорлик, 
ҳозиржавоблик каби хусусиятларни ривожланишдан ортда қолишига 
сабаб бўлади, унда доимий хавотирлик ўзига нисбатан ишончсизликни 
келтириб чиқаради. 
Авторитар услубдаги
 
ўқитувчининг ўқувчилари ўқитувчи синфда 
бўлмаган вақтларда ўз-ўзини бошқариш малакаси бўлмаганлиги учун ҳам 
интизомга мутлақо бўйсунмайдилар. Бу асосан, тўполонда намоѐн 
бўлади. Бу услуб ўқитувчининг мустаҳкам иродасини кўрсатади, лекин 
бу ирода натижасида ўқувчида 
"устозим мени яхши кўради" 
деган фикри 
эмас, балки қўрқув ҳисси мавжуд бўлади.