Seziw ham qabil etiw Joba: Seziw haqqinda tu`sinik. Seziwlerdin` klassifikatsiyasi

Awiriwdi seziwler-ha`rqiyli (terinin` u`stin`gi betinde ha`m ishki organlarda ja`ne bulshik etlerde ornalaskan arnaula retseptorlari «awiriw nokatlari» bar) ta`biyatka iye boladi.

Seziwlerdin` uliuma nizamliklari.

Qozdiriwshinin` en` da`slep biliner-bilinbes seziwdi payda etetug`in en` kishi mug`darin seziwdin` absolyut bosag`asi dep ataydi. Analizatordin` ta`sirlengishligin, onin` ha`lsiz kozdiriwshilardi an`g`ariw uqibin bahalaw za`ru`rligi jiyi-jiyi payda boladi. Bunin` ushin usi analizatordin` absolyut ta`sirlengishligi degen tu`sinikten paydalaniladi. Analizatordi bayqay alatug`in qozdiriwshilar qanshama ha`lsiz bolg`an sayin olar sonshama ta`sirlengish bola beredi. Basqasha etip aytqanda seziw absolyut bosag`asi kanshama pa`s bolg`an sayin, analizatordin` absolyut ta`sirlengishligi ta`biyiy tu`rde sonshama joqari bola beredi.

Adam seziwdin` biliner bilinbes o`zgeriwin bayqawi ushin qozdiriwshinin` ku`shi qanshama bo`lekke artiwi tiyis ekenligin ko`rsetetug`in belgili da`rejedegi mug`dardi ayirmashilik bosag`asi dep ataydi.

Analizatorlardin` ta`sirlengishliginin` olardin` ha`reket etiwshi kozdiriushilarg`a iykemlesiuinin` ta`siriyri astinda o`zgeriwin adaptatsiya yamasa iykemlesiw dep ataladi.

QABIL ETIW. Sirtqi qubilislar bizin` organimizg`a ta`sir ete otirip, seziw tu`rinde sub`ektiv effekt payda etedi. Seziw uqibi biz ha`m basqa barliq tiri jang`a tuwilg`annan berilgen. Du`n`yani obrazlar tu`rinde qabil etiu ukibi tek adam ha`m jokari hayuanlarg`a ta`n, bul olarda turmislik ta`jiriybede ka`liplesedi ha`m jetilisedi.

Adamnin` analizatorlarina ta`sir jasaytug`in zatlardin` ha`m kubilislardin` miy kabig`inda sa`uleleniuin kabil etiu dep ataladi. Seziu protsesinen ayirmashilik adam kabil etken uakitta zatlardin` ha`m kubilislardin` ayirim ka`siyetlerin emes, al do`gerek a`tiraptag`i du`n`yanin` zatlarin ha`m qubilislarin bir pu`tin halinda bilip alatug`ininda boladi. Ma`selen, biz qara ren`degi, qtemiz. Biz qabil ete otirip, sezimler toparin ayirip shig`arip ha`m olardi bir pu`tin obrazg`a biriktirip koymastan, al usi obrazin tu`sinip alamiz, oni tu`sinemiz, bunin` ushin o`zimizdin` etkendegi ta`jriybemizdi qollanamiz.

Qabil etiwdin` tiykarin nervlik baylanislardin` quramali sistemasi quraydi. Da`slep biytanis zatti qabil ete otirip (ma`selen, limondi) bala onin` do`n`gelek formasin ha`m sari ren`in (ko`riw analizatori arkali), onin` o`zine ta`n xosh iyisti seziw analizatori arkali, jumsaq, gedir-budir u`stin`gi betin (teri ha`m ha`reket etiwshi analizatorlar arqali), onin` tu`rshik da`min (da`m seziw analizatori arqali) sezedi. Solay etip, zat usi jag`dayda limon, quramali, kompleks tu`rdegi qozdiriwshi boladi. Basqasha etip aytkanda, qabil etiwdin` tiykarin analizatorlar araliq baylanislar dep atalatug`in baylanislar, ha`rqiyli analizatorlar arasindag`i baylanislar quraydi.