|
Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
uning tasviriy-ifodali vositalari bilan bog‘liq holda qarashdir. Yana bir asosiy qoida asar ustida
ishlash jarayonida ta’lim-tarbiyaviy vazifalarni umumiy ravishda amalga oshirish hisoblanadi. Bu
qoidalar asar ustida ishlashning asosiy yo‘nalishini belgilaydi, shuningdek, matnni tahlil qilish
jarayonida o‘quvchilar bajaradigan topshiriqlarni va muhokama qilish uchun ularga beriladigan
savollarning xarakterini aniqlab olishga yordam beradi
Fo
ydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
1. Ta’lim taraqqiyoti. Boshlang‘ich ta’lim, «Sharq» 1999-yil, 7-maxsus son.
2. To‘rt yillik boshlang‘ich sinflar dasturi. T., «o‘qituvchi», 1999- yil.
3. www.ziyouz.com
53
Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
“BOSHLANG‘ICH SINFLARDA MATEMATIKADAN OG‘ZAKI MASHQLAR
AHAMIYATI”
Saliyeva Nasiba Iskandarovna
Toshkent shahar, Sergeli tumani, 268-maktab
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Pochta manzili:
Annotatsiya:
boshlang‘ich sinflarda og‘zaki hisoblash mashqlarini shakllantirish ishi alohida
o‘rin egallaydi. quyida ushbu fikr haqida kengroq to‘xtab o‘tiladi.
Kalit so‘zlar:
og‘zaki mashqlar, hisoblash usullari, yangi texnologiyalar, zamonaviy
innovatsiyalar.
og‘zaki hisoblash o‘quvchi tafakkurini rivojlantirishga, uning idroki matematik jihatdan
ziyrak va kuzatuvchan bo‘lishiga yordam beradi. og‘zaki hisoblash malakalarini egallash ta’lim-
tarbiya va amaliy faoliyatda katta ahamiyatga ega.
og‘zaki hisoblash usullari raqamlash, arifmetik amallarning natijalari va komponentlari
orasidagi og‘lanishlarni, shuningdek, komponentlardan birining o‘zgarishiga qarab natijasining
ham o‘zgarishini bilishga asoslangan. og‘zaki hisoblashning amaliy ahamiyati shundaki, hayotda
ayniqsa, amalni yozma bajarish imkoni bo‘lmagan hollarda , masalan, xarid qilayotganda, yoki
sotayotganda va hokazo hollarda to‘g‘ri vatez hisoblash zarur bo‘ladi. o‘quvchilarning og‘zaki
hisoblash malakalari turli tuman mashqlarni bajarish jarayonida shakllanadi. Bu mashqlarning
bajarilishi o‘z navbatida bolaning miya faoliyatini yaxshi rivojlanishiga, tez va puxta qaror
chiqara olishga o‘rgatadi. Bunday mashqlardan asosiy quyidagi turlarni aytib o‘tamiz:
1, matematik ifodalarning qiymatini topish.
ifodalar so‘zlar bilan turli usullarda berilishi mumkin: 50 dan 6 ni ayiring; kamayuvchi 50,
ayriluvchi 7 ayirmani toping!
og‘zaki hisoblash usullari asosan yuz ichida sonlar bilan bajariladigan amallarga keltirilishi
kerak. ifodalarning qiymatlarini topishga doir mashqlardan asosiy maqsad o‘quvchilarda puxta
hisoblash malakalarini hosil qilishdir. Shu bilan birga, ifodalarning qiymatlarini topishga doir
mashqlar arifmetik amallar nazariyasi masalalarini o‘zlashtirishga ham yordam beradi.
2. matematik ifodalarni taqqoslash.
Bunday mashqlarning asosiy maqsadi arifmetik amallar, ularning xossalari, tengliklar va
tengsizliklar haqidagi nazariy bilimlarni o‘zlashtirishga yordam berishdir. ifodalarni taqqoslashga
doir mashqlar hisoblash malakalarini hosil qilishga yordam beradi.
3. Tenglamalar yechish.
og‘zaki mashqlar sifatida turli tenglamalar berish mumkin. Tenglamalar soda bo‘lishi
lozim. masalan x+3=7. Bu mashqlarning vazifasi tenglamalarni yechish uquvini ishlab chiqish,
o‘quvchilarga arifmetik amallarning komponentlari va natijasi orasidagi bog‘lanishni o‘zlashtirish
hisoblash malakalarini hosil qilishga yordam berishdir. oson mashqning berilishi bolada tezlikni
oshishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Tez fikrlay oluvchi yoshlar, dolzarb mavzudagi innavatsion
g‘oyalarni o‘ylab topishadi.
4. masalalar yechish.
og‘zaki yechish uchun sodda masalalar bilan bir qatorda murakkab masalalar ham berib
boriladi. Bunday mashqlar masalalar yechish uquvini hosil qilish maqsadida kiritiladi va ular
nazariy bilimlarini o‘zlashtirish hamda hisoblash malakalarini ishlab chiqishga yordam beradi.
og‘zaki tez va oson hisoblash malakalarini shakllantirishda og‘zaki hisobga doir mashg‘ulotlarni
to‘g‘ri tashkil qilish lozim. og‘zaki hisoblash masalalarini uzluksiz takomillashib borishida
og‘zaki va yozma hisoblash usullarni qo‘llashda to‘g‘ri munosabat o‘rnatish, chunonchi og‘zaki
hisoblash qiyin bo‘lgandagina yozma hisoblash zarur.
og‘zaki mashqlar topshiriqlarni eshitib keyin bajarilishi mumkin. Bunda o‘qituvchi
topishiriqlarni o‘qib beradi. o‘quvchilar esa eshitadi.
Bunda asosiy kuch zaxiraga qaratiladi. mashqlarning ko‘pchiligi aqlni charxlashga hamda
fikrni bir joyga to‘plashga yordam beradi. matematika fanini puxta o‘zlashtirgan o‘quvchida
diqqatni jamlay olish, o‘z ishiga bo‘lgan mas’uliyat yuqori o‘rinda turadi. draslar mobaynida
mashqlarni ham birga olib borilishi esa vaqtdan unumli foydalanishga yordam beradi deb ayta
54
Do'stlaringiz bilan baham: |
