Семинар саволлари: Эркин иқтисодий зоналарнинг моҳияти

ЭРКИН ИҚТИСОДИЙ ЗОНАЛАР МАМЛАКАТ ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАНБАИ СИФАТИДА
Семинар саволлари:

1. 
   Эркин иқтисодий зоналарнинг моҳияти
   

Эркин иқтисодий зоналар мамлакат иқтисодиётига хорижий инвестициялар жалб этиш жараёнларини фаоллаштиришга, янги иш ўринлари барпо этишга ва шу орқали ишсизлик муаммосини ҳал этишга, экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳажмини оширишга ҳамда валюта тушумларини кўпайтиришга ижобий таъсир кўрсатади. Фан ва техника тараққиёти таъсирида халқаро меҳнат тақсимоти ва ихтисослашувининг чуқурлашиб бориши XX асрнинг сўнгги чорагида жаҳон хўжалик тизимининг ривожланишида глобаллашув ва халқаро интеграция жараёнларининг жадаллашуви содир бўлди. Бунинг натижасида миллий иқтисодиётларнинг жаҳон бозорига боғлиқлиги кучайди ва ташқи иқтисодий фаолият иқтисодий ўсиш ва ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишнинг энг асосий шартларидан бирига айланди. Мана шундай шароитда ҳар бир мамлакат ўзининг иқтисодий салоҳияти ва нисбий афзалликларига таяниб экспорт салоҳиятини ошириб боришга ва шу орқали жаҳон хўжалик тизимида ўзига хос ва муносиб ўрин эгаллашга ҳаракат қилади. Эркин иқтисодий зоналарнинг вужудга келиши 1973 йилда имзоланган Киото (Япония) конвенцияси билан боғлиқ бўлиб, ушбу конвенцияга мувофиқ бундай зоналар ташқи савдонинг махсус шакли сифатида тан олинди. Бу ҳудуддаги товарлар божхона ҳудудидан ташқарида деб тан олинадиган бўлди. Киото шаҳрида 1973 йил 18 майда қабул қилинган “Божхона жараёнларини соддалаштириш ва уйғунлаштириш бўйича халқаро конвенция” қарорларида эркин иқтисодий ҳудуд деганда мамлакатнинг шундай ҳудуди тушуниладики, бу ерга олиб кирилган товарлар миллий божхона юрисдикциясидан ташқарида ҳисобланади, бинобарин божхона назорати ва солиққа тортилишдан озод этилади” деб кўрсатилган. Эркин иқтисодий ҳудудларнинг яратилишида ташкилотчилар томонидан олиб борилаётган очиқ иқтисодиёт тамойиллари муҳим аҳамият касб этади. ЭИЗларнинг фаолияти асосан ташқи иқтисодий фаолиятни либераллаштириш ва тезлаштириш билан боғлиқдир. Эркин иқтисодий ҳудудлардаги хўжалик ташқи олам учун юқори даражада очиқликка, божхона ва солиқ режимлари эса ташқи инвестициялар учун қулайликка эга бўлади.

2.