Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar


-MAVZU. TABIAT VA TEXNOGEN SIVILIZATSIYA ESTETIKASI



Download 15,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet412/452
Sana23.06.2022
Hajmi15,64 Mb.
#694917
1   ...   408   409   410   411   412   413   414   415   ...   452
Bog'liq
0500de0e3a84008f07a8a69c740ecd021b49d24d

17-MAVZU. TABIAT VA TEXNOGEN SIVILIZATSIYA ESTETIKASI
251 
B iz t ab iat ni nut q lar imiz da, s he ’r lar imizd a , ma qo la lar imiz da «O na-t a biat » 
de b at a ymiz. Dar ha q iqat , t o bimiz qo chsa, shifo ko r lar biz ga ba ha vo , s ha ffo f 
su vli t abiat qo ‘yn ida jo yla s hg a n o romgo hlarga bo r is hni, k ims a s iz dar yo
bo‘ylaridagi butazorlar orasida chodir qurib, bir muddat tashvishlardan forig ‘ 
ya s has hn i t avs iya et ad ilar . SHa har s h o vq in lar id a n, me hnat dan, a xbo ro t lar
s iqu vid a n c harc hag a nimizd a , ja mo a bila n yo k i o ila v iy t arzda s ha nba yo
ya ks ha nba ku n i t a biat qo ‘ynig a c hiq ib d a m o la miz. To liq sak , do im «o na miz » 
qo‘yniga int ila miz, ona-tabiat bizni davola ydi, go‘zallig i bilan hayrat lant iradi, 
ruhla nt irad i. Lek in bir - ikk i ku nda n so ‘ng ya na ha mma s in i u nut a miz, t ag‘i n 
t abiat ga bir
xiz mat ko rdek qara ymiz. Nega s hu nd a y? CH u nk i 
b iz u ni 
t ushu nma ymiz , u ni bilma ymiz. SHu sa b a bli biro r bir o da mning ya xs hi yo k i 
yo mo nlig ig a 
a s l 
s a ba b lar
nima lig in i,
un ing 
mo hiyat in i 
b ilmag a nimiz,
t ushu nma ga nimiz uc hu n «fa lo nc hin ing t a biat i o ‘z i s hu naqa », yo k i mua yya n
ha yvo n yo xu d o ‘s imlik ning sir-sa no at ida n be xa bar lig imiz t u fa yli u ni «t a biat a n 
o‘zi shunday» deyish bilan mua mmoga nuqta qo‘yamiz. Zero, tabiat olami 
kubro mi (k at t a o la mmi), o la mi su g‘ro mi (k ic hik o la mmi), ya ’ni, o da mmi, u –
s ir li, u ni lo z im dar a jad a t ushu nma ymiz va bilma ymiz . Har qanc ha eko lo g iya g a
e’t ibor qilma ylik, uni fan sifat ida zo‘r berib o‘qit maylik, baribir tabiat ni 
t ushu nis h imiz q iyin, zo t an eko lo g iya t abiat ni a sra s hni, qut qar is hni, bo yit is hn i 
targ‘ib qiladi. Biroq ularning hammasiga faqat estetika yordamida, uning 
eko lo g iya bila n ha mko r lig i o rqa li er is his h mu mk in. CHu nk i e st et ik a inso ng a
t abiat ni s e vis hn i, uning go ‘za llig ig a beg ‘araz mu no sa bat da bo ‘lis hn i o ‘rgat ad i,
ya’ni, tabiatni faqat odamlar uchun yarat ilgan deb emas, uni jamiyatda n 
t ashq ar idag i u mu mo la miy mu st aq il qadr iyat sifat ida idro k et is hni t aqo zo qila d i.
Ha, t abiat go ‘za llik va u lu g ‘vo r lik ma nba i, lek in faq at inso n uc hu ng ina s hu nd a y 
e mas. Ma sa la n, bu lbu l t unda, o da mlar u xla ga nd a s a yra yd i, na mo z s ho mgu l va
ba’zi boshqa gullar faqat qorong‘u tushayotgan paytdan boshlab ochiladi. 
De mak, ha yvo nlar ni, o ‘t lo q lar ni, dara xt larni, d ar yo lar ni, t o g‘lar ni fa qat «b iz
uc hu n» de b e ma s, «biz u c hu n ha m» de b t ushu nis h imiz lo z im.
Bu yuk Ka nt t abiat ni a xlo q iylik bila n bo g‘la yd i: «Kimn ik i be vo s it a t a biat
go‘zalligi qiziqt irsa, bu uning fikr lash tarzida, yo‘q deganda, axloqiylikka, 
ezgu likk a qo biliyat i ma vjud lig ida n da lo lat ber ad i», – de yd i u.
5
Ammo
Hege ln ing, t abiat da idea l yo ‘q, shu sa ba bli u ikk inc hi dara ja li go ‘z a llik t uri,
dega n fikr i e st et ik ada huk mro nlik q ilib ke ld i, a yn iq sa, bu fikr t abiat ni
«bo‘ysundirishni» targ‘ib qilgan markschilikning tegirmo niga suv quydi. 
Nat ijad a uzo q yillar mo ba yn ida t abiat est et ika s iga e ’t ibo r qarat ilma d i. B iz
me’moriy obidalarni asrash, tiklash haqida qayg‘urdik, ularni estet ik qadriyat lar
de b e ’lo n q ild ik, lek in la nds ha ft est et ika s in i c het ga c hiq ar ib qo ‘yd ik. Ho z irg i 
kunda s hu nar sa a n iq bo ‘ld ik i, t a biat ni e ng u lu g‘ va ma ngu e st et ik q adr iyat de b 
bilma s lik bo r ib t urgan est et ik sa vo dsiz lik d ir . Aniqro g‘i, bugu n t abiat s iz
est et ika ni t asa vvur q ilis h mu mk in e ma s.
Bu ning sa ba bi, b ir inc hid a n, t abiat ni no sa n’at est et ik o b’ekt s ifat id a
to‘g‘ridan-to‘g‘ri idrok eta o lsak (bunga keyinroq bafurja to‘xtalamiz), 
ikk inc hid a n, u sa n’at uc hu n inso nda n k e yin e ng bo y mat er ia l, ma nba ; sa n’at
vo sit a s id a in’iko s ett ir ilg a n t abiat est etik qadr iyat s ifat ida ma ’na viyat imiz n i 
bo yit ib ya s ha yd i. Sa n’at da aks et gan t abiat o ‘z ining g ‘o ya v iy- bad iiylig i,
a bad iylik n ing o ‘c hma s la hz asi, t akro rla nma s go ‘z a llik yo k i u lug ‘vo r lik, ba ’z a n 
esa, fo jia v iylik sifat ida biz n i do imiy ro m et ishi bila n a jra lib t urad i. No sa n’at
est et ik o b’ekt s ifat ida e sa, t abiat faq at go ‘za llik va u lug ‘vo r lik n i ifo da la yd i,
5
Кант И.
Сочинения в 6 т. Т. 5. М., «Мысль», 1966. С.314.



Download 15,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   408   409   410   411   412   413   414   415   ...   452




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish