Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar


-MAVZU. MANTIQ ILMINING PREDMETI, ASOSIY QONUNLARI



Download 15,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet436/643
Sana04.02.2022
Hajmi15,64 Mb.
#430761
1   ...   432   433   434   435   436   437   438   439   ...   643
Bog'liq
0500de0e3a84008f07a8a69c740ecd021b49d24d

10-MAVZU. MANTIQ ILMINING PREDMETI, ASOSIY QONUNLARI.
TUSHUNCHA TAFAKKUR SHAKLI SIFATIDA 
150 
Doiralarning shtrixlangan qismi bir vaqtning o‘zida ham sportchi, ham talaba 
bo‘lganlarni bildiradi. 
Bo‘ysunish munosabatida tushunchalardan birining hajmi ikkinchisining hajmiga 
to‘liq kirib, uni tashkil qiluvchi qism hisoblanadi. Masalan: 
A – Fan.
V – Mantiq.
Bu munosabatdagi tushunchalardan biri bo‘ysundiruvchi (A), ikkinchisi (V) 
bo‘ysunuvchi bo‘lib, ular jins-tur munosabatida bo‘ladi. Jins tushuncha 
predmetlarning birorta sinfini, tur tushuncha esa shu sinfga mansub predmetlarning 
bir guruhini yoki bittasini aks ettiradi. Mantiqda u yoki bu tushunchaning jins yoki 
tur ekanligi nisbiy xarakterga ega. Har bir tushuncha o‘zidan umumiyroq 
tushunchaga nisbatan tur, kamroq umumlashgan tushunchaga nisbatan jinsdir. 
Masalan, milliy g‘oya, g‘oya, fikr tushunchalari o‘rtasida quyidagi nisbat mavjud: 
«g‘oya» tushunchasi «fikr» tushunchasiga nisbatan tur, «milliy g‘oya» 
tushunchasiga nisbatan jins bo‘ladi. 
Sig‘ishmaydigan tushunchalar hajmi jihatidan umumiylikka ega bo‘lmagan 
tushunchalar hisoblanib, bir sinfga kiruvchi har xil predmetlarni yoki predmetlar 
guruhini aks ettiradi. Ularning umumiyligi faqat ana shunda. Bu tushunchalar 
o‘rtasida ham uch xil munosabat bor: birga bo‘ysunish, qarama-qarshilik, zidlik. 
Birga bo‘ysunish munosabati quyidagi tushunchalar o‘rtasida mavjuddir: 
A – Fan. 
V – Mantiq. 
S – Fizika. 
Bunda «mantiq» va «fizika» tushunchalari hajmlari jihatidan birgalikda «fan» 
tushunchasining hajmiga bo‘ysunadi. 
Qarama-qarshilik munosabatidagi tushunchalarning hajmlari bir-birini istisno 
qiladi. Ular predmetning (predmetlar guruhining) qarama-qarshi belgilarini aks 
ettiradi, ya’ni biri predmetning ma’lum bir belgisini ifoda qilsa, ikkinchisi uni 
inkor qiluvchi boshqa belgini aks ettiradi. Qarama-qarshilik munosabatidagi 
tushunchalar o‘zlari bo‘ysunadigan tushunchaning hajmini to‘liq egallay olmaydi. 
Masalan, «baland bo‘yli odam» va «past bo‘yli odam» tushunchalari «odam» 
tushunchasining hajmini to‘liq qoplay olmaydi. 
A – Odam. 
V – Baland bo‘yli odam. A 
S – Past bo‘yli odam. 
Zidlik munosabatidagi tushunchalardan biri predmetning birorta xususiyatini ifoda 
qilsa, ikkinchisi uni inkor qiladi va mazmun jihatidan noaniq bo‘lib qoladi. Zidlik 
munosabatidagi tushunchalar, qarama-qarshilik munosabatidagi tushunchalardan 
farqli o‘laroq, bo‘ysundiruvchi tushunchaning hajmini to‘liq qoplaydi. Masalan: 
A – Odam.
V – E’tiqodli odam.
S – E’tiqodsiz odam. A 



Download 15,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   432   433   434   435   436   437   438   439   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish