seminar mashg`uloti. Abu Nasr Farobiy O‘rta asrning buyuk qomusiy olimi

2-seminar mashg`uloti.


1)Abu Nasr Farobiy O‘rta asrning buyuk qomusiy olimi.
2)Abu Mansur al-Moturidiy –buyuk kalom immomi va fiqh allomasi.
Farobiy uning taxallusi bo‘lib, tuliq Nomi Abu Nasr Mux.am­mad ibn Muhammad ibn O‘zlug Tarxon — jahon madaniyatiga katta xissa kushgan Markaziy osiyolik mashhur faylasuf, komusiy olim. u ilmlar rivoji-ga katta xissa ko‘shganligi, yunon falsafasini sharhlari, dunyoga keng tanitganligi tufayli Sharq mamlaqatlarida uning nomi ulug‘lanib, «Al-Muallim as-soniy» — «Ikkinchi muallim» (Aristoteldan keyin), «Sharq Arastusi» deb yuritilgan. Farobiy turkiy kabilalardan bo‘lgan harbiy xizmatchi oilasida, Sirdaryo qirg‘og‘idagi Forob — Utror degan joyda turilgan. U tug‘ilgan xudud Somoniylar tomonidan boshqarilib, arab xalifaligining shimoliy chegarasi hisoblangan. Farobiy boshlang‘ich ma'lumotni ona yurtida oldi. So‘ng Toshkent (Shosh), Buxoro, Samar-kandda o‘kidi. Keyinrok o‘z ma'lumotini oshirish uchun arab xalifaligining madaniy markazi bo‘lgan Bag‘dodga ketdi. Bag‘dodda bu davrda musulmon dunyosining turli o‘lkalaridan, xususan Markaziy Osiyodan kelgan ko‘p ilm axllari to‘planishgan edi. U yerga bora turib Farobiy Eron shaharlari — Isfahon, Hamadon, Rayda va boshqa joylarda bo‘ldi. Farobiy Bag‘dodda al-Mutaddil (829—902), al-Muktafiy (902—908), al-Muktadir (908—932) xalifaliklari davrida yashadi. U bu yerda O‘rta asr fani va tilining turli sohalari, yunon falsafiy maktablari bilan chukur tanishib, o‘zga diniy e'tiqod, falsafiy fiqrdagi kishilar bilan ilmiy muloqotda bo‘ldi. Abu Bashar Matta ibn Yunusdan (870—940) yunon tili va falsa­fasini, Yuxanna ibn Xiylon (860—920)dan tabobat va mantiq ilmini o‘rgandi. Ayrim ma'lumotlarga Qaraganda, u 70 dan ortiq tilni bilgan.

Al-Forobiyning faylasuf sifatila asosiy maksadi inson olamining borlish va uning kup' kirrali tomonlarivi tadkik etish bulib koldi. Bu hakida u : "Fakat bnrgina usha narsa (ya'ni "inson' ) tugrisidagi turli bilimlarning guvohligidan kura kuprok asosli, foydali va hdt'yy dalillar yo’q" , -deb yozadi. Al-Forobiy jamiyat tarakkiyotining omyli bulmish inson va uning ahloki, tarbiyasi masalalarini urganishda hamda anglashda barcha fanlarning kavk,ei bIr hil, -deb hisoblaydi.
Al-Forobiy ta'limotiga kura, insonning shakllanishvda uning uzini tutishi, hulki, tugma sifatlari, haraktera psihologiyasi katta rol uynaydi,