Семинар машғулотлари : 6 Лаборатория: 24 Мустақил таълим 111

Методик тавсиянома
Меҳнат жараёнига қараб барча касблар 5та типга бўлинади:
1. “Одам-табиат ”бу эрда меҳнатнинг асосий этакчи жараёни- жонлитабиатдир. Бу типга қуйидагилар киради: Уруғшунос, мевасабзавотшунос, давлат уруғчилик инспектсиясининг лаборанти, мастер-чорвадор, химик-бактериологик анализ лаборанти, зоотехник, агроном. Мазкур типдаги касбни танлаш вақтида сиз ўзингиз табиатга қандай муносабатда бўлишингиз муҳим аҳамиятга эгадир: сиз унга дам оладиган, кўнгил хушлик қиладиган жой деб қарайсизми ёки ўзингизни бутун куч ғайратингизни бирор маҳсулот ишлаб чиқаришга сарф этишга шайланаётган устахона деб қарайсизми? Бу саволга жавоб бериш учун одам ўзини ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган жонли табиатга алоқадор иштимоий фойдали меҳнат жараёнида, тўгаракларда қатнашиб синаб кўриши мумкин. Меҳнат вазифаларини ҳал қилиш вақтида одамдан ташаббускорлик ва мустақиллик талаб қилинади.
2.”Одам-техника” меҳнатнинг асосий жараёни-техника объектларидир. Бунга машиналар меҳанизми ва шунга ўхшашлар киради. Мадомики теҳника объектлари амалда ҳар доим одамнинг ўз қўли билан яратилар экан, техника оламида новаторлик, фикр мулохаза қилиб кўриш учун, техника ижодкорлигини намойиш қилиш учун айниқса катта имкониятлар мавжуддир. Ишга ижодий ёндошиш билан бир қаторда техника соҳасида одамдан юксак даражада ижрочилик интизоми талаб қилинади.
3.”одам-одам” бу эрда асосан иш жараёни одамлардир.бунга мисол қилиб: ўқитувчи, доктор, мактабгача муассаса тарбиячиси, мастер, сотувчи, сарторош ва бошқалар.
4.”Одам белгили тизим” Бу типда шартли белгиларт, рақамлар, кодлар, табиий ва суниий тиллар асосий этакчи меҳнат жараёни ҳисобланади. Ҳозирги замон кишиси белгилар ва белги тизими дунёсида- тестлар, чизмалар, схемалар, жадваллар, карталар, формулалар ва йўл белгилари ичида яшайди. Бунга биладиган тегишли мутаҳассислар ҳам зарур.
5.”Одам бадиий образ” бунга тасвирий фаолият билан боғлиқ бўлган касблар: мусиқа фаолияти, адабий-бадиий фаолият, актёрлик саҳна фаолиятига ажратиш мумкин. Ўзига ҳос хусусиятлардан бири шундан иборатки, ходим амалга оширган сарф қилган меҳнатнинг анчагина қисми ташқи томондан қараган кишининг кўзига кўринмай, яширинча қолади.
Мустақил иш:

4. 
   Касб типлари ҳақида маълумотга эга бўлиш.
   
5. 
   Талабалар индивидуал тарзда касбларни меҳнатнинг мақсади, воситалари, шароитлари бўйича таснифлаши керак.
   
6. 
   Касбларни "одам-техника", "одам-одам", "одам табиат"; "одам-белгилар тизими"; "одам-бадиий образ" типларини ЎМКҲТ тайёрлов йўналишлари, касблар ва ихтисослик таснифлагичи ёрдамида ажратиш.
   

Одам-одам	Одам-табиат	Одам-техника	Одам-бадиий образ	Одам-белгилар тизими