Семинар машғулотлари : 6 Лаборатория: 24 Мустақил таълим 111

ТАЯНЧ ИБОРЛЛАР:

1. 
   Умумий психология. 2. Ёшлар психологияси. 3. Педогогик психология.
   
2. 
   Қобилият.
   

Умумий психология, ёшлар психологияси ва педогогик психология дастурларини таҳлил қилиш уларда ўқувчиларни касб танлашга йўллаш масалалари билан боғлиқ бўлган ва шу сабабли ўқитувчиларни талабаларнинг онгли касб танлаши муаммоси билан таништиришга мажбур этувчи қатор мавзулар борлигини кўрсатди. Масалан, ҳозирги замон психологиясининг тузилиши, вазифаси ва методлари (болалар ва ўсмирларнинг индивидуал хусусиятларини, уларнинг майл ва қизиқишларини ўрганиш), «Қобилиятлар», (қобилиятларнинг ва касб танлашга йўллашдаги вазифаси), «Илк ёшлик психологияси» (йигит ва қизларни келгуси фаолияти психологик ва амалий тайёрлашда ижтимоий фойдали ва унумли меҳнатнинг роли, касб танлашнинг психологик хусусиятлари).

Бундан ташқари, кўрсатилган дастурда етарли миқдордаги мавзулар борки, уларни ўрганиш талабаларни касб танлашга йўллаш ишига тайёрлаш вазифалари билан боғланиши мумкин ва лозим.
«Ўқитувчилик касбига кириш» мавзусида касб танлашлга йўллаш имкониятларини таҳлил қилиб ўтишда, дастлаб «Ўқитувчилик касбига кириш», «Педагогика тарихи»га тўхталиб ўтамиз, сўнгра «Ёш психологияси ва педогогик психология» фани ва хусусий методикаларга киришамиз.
«Ўқитувчилик касбига кириш» курсини ўрганишда биринчи курс талабалари ўқувчиларни касб танлашга йўллаш ҳақида, унинг мактабда ташкил этилиши тўғрисида баъзи маълумотларга эга бўладилар. Касб танлашга йўллаш ишини олиб бориш ўқитувчидан шахсни ўрганиш методлари, халқ хўжалигининг кадрларга бўлган эҳтиёжи ва хоказолар ҳақида муайян билимларга эга бўлишни талаб этади, чунки у ҳам предмет ўқитувчиси сифатида, ҳам синф раҳбари сифатида, ҳам синфдан ва мактабдан ташқари тарбиявий ишларнинг ташкилотчиси сифатида ишлаши мумкин. Шуни ҳам таъкидлаб ўтиш керакки, касб танлашга йўллаш ишини амалга оширишда ўқувчиларга бирор мақсадни кўзлаб таъсир этиш, уларда меҳнатга ижобий муносабатни тарбиялаш учун турли форма ва методлардан фойдаланиш, ўқувчиларнинг аниқ меҳнат фаолиятига бўлган қизиқишини аниклаш ва уни ривожлантиришнинг самарали йўлларини топиш зарур.
Ўқитувчига қўйиладиган талабларни (кенг политехник онг-билим доираси, илмий билимдонлиги, педагоглик маҳорати ва бошқалар) таърифланганда, ана шу сифатларга эга бўлган ўқитувчигина ўқувчиларни касб танлаш ишига тўғри ва самарали йўналиш бериши мумкинлигини таъкидлаш муҳимдир. Талабалар мактабда касб танлашга йўллаш ишларининг ташкил этилиши билан олдиндан танишишлари керак. Бунда ўқувчиларнинг ўқув ва меҳнат фаолиятига уларнинг билиш ва профессионал қизиқишларини ривожлантиришдаги ролига, ўқувчилар камолотининг ёш ва индивидуал хусусиятларини ҳисобга олиб, уларнинг актив фаолиятига педогогик раҳбарлик зарурлигига тўхталиш, танлаётган касбига қатъий қизиқиш ҳосил қилиш учун, у ёки бу синф ўқувчиларининг турли фанларга қизиқишини ҳисобга олиб, уларга мўлжалланган тадбирлар системасини ишлаб чиқиш керак. Касб танлашга йўллаш политехника таълими ва меҳнат тайёргарлиги билан биргаликда амалга оширишда, жамоат ташкилотлари, оталиқ қилувчи корхоналар, ота-оналарнинг ўқувчиларни касб танлашга йўллаш ишига жойлаштиришга доир фаолиятини мувофиқлаштиришда умумий таълим мактабининг ролини тушунишга эришиш муҳим аҳамиятга эга. Мактаб, оила ва оталиқ қилувчи ишлаб чиқариш жамоаларининг ўзаро ҳамкорлиги масаласига олаҳида тўхталиб, бунда ўқитувчининг шу соҳадаги иш мазмунини очиб бериши лозим. Талабаларга ўқувчиларнинг профессионал қизиқишларини ўрганишда ёки ота-оналарнинг касбларга, ўз болаларининг профессионал қизиқишларига, шунингдек, маълум бир касбни танлаш сабабларига бўлган муносабатини аниқлашда синф раҳбарига ёрдам бериш каби топшириқни бериш мумкин.