Selluloza ishlab chiqarish texnologiyasi

Yuqori konsentratsiya usulida qog‘oz qoplar uchun olingan 
qog‘ozlarning fizik-mexanik ko‘rsatkichlari
Ko‘rsatkich
Miqdori
1 m
2
qog‘ozning massasi, g
70,5
Yirtilishga qarshi kuchlar, N
49,4
Nisbiy uzunlik, %:
ko‘ndalang yo‘nashda
mashina yo‘nalishida
6,5
2,4
Teshishga qarshi (mashina yo‘nalishida) kuchlar, mN
1140
Havo o‘tkazuvchanligi, sm
3
/min
310
Bir tomonida suv yutilishi (Kobb
60
), g/m
2
24
Namligi, %
8,8
8.8. Maydalovchi pichoqsiz apparatlar
Sellulozani maydalashda diskli tegirmonlar bilan bir qatorda 
pichoqsiz apparatlar ham qo‘llaniladi. Bular 
Frotapulptr
va Bi–Vic 
qurilmalari.
Bu apparatga sellulozaga ta’sir etuvchi kuchlar tolalarni vintlar 
oralig‘ida biroz siljitadi. Natijada tolali yarimmahsulot tolalarining 
uzunligini unchalik kaltalashtirmasdan, ya’ni tolalarning birlamchi 
devorini olib tashlaydi, buraydi va parchalaydi. Ishlov berilgan 
material halqasimon tirqish orqali chiqariladi. Shu turdagi apparatlar 

---

63
Rossiyaning «Petrozavodskmash» zavodida AT–197, AT–302 mar-
kalari bilan chiqaradi.
Bi–Vic apparati 1950-yillarda fransiyada dastlab plastmassani 
qayta ishlash uchun ishlab chiqarilgan, keyinchalik esa selluloza-
qog‘oz sanoatida tolalarga ishlov berishga moslashtirilgan (Bi–
Vic markali apparatlar hozirgi vaqtda Yangiyo‘l selluloza ishlab 
chiqarish fabrikasida ham o‘rnatilgan).
Bunday apparatlar sellulozani oqartirish va yuvish 
jarayonlarida hamda bir yillik o‘simliklardan: poya, kanop, paxta 
va makulaturadan massa tayyorlashda qo‘llaniladi. Bu apparatlar 
ayniqsa paxta tolalarini qirqishda qo‘l keladi. 
Tegishli darajada maydalangan selluloza tolalari 3–4 % suvli 
suspenziya ko‘rinishida papka ko‘rinishida paxta selluloza olish 
uchun mashinaga yuboriladi. Quritish konvektiv-kintakt va 
aeroflotdan usullarida quritiladi.
Qisqacha xulosa
Paxta momig‘idan selluloza olish texnologiyasi paxta momi-
g‘ini mexanik aralashmalardan va yo‘ldosh qismlaridan tozalash 
usullaridan boshlanadi. Pishirilgan paxta tolalari 25–28° ШР 
daraja gacha maydalanib, 4 % li suvli suspenziya tayyorlanadi 
(selluloza massa) va bir necha bosqichlarda tozalangach, polotno 
shakliga pressladi va quritiladi. Uch xil quritish usuli keltirilgan. 
Rasmlarda texnologiyaga taalluqli apparatlarni tuzilishi va ishlash 
prinsipi keltirilgan.