Selluloza ishlab chiqarish texnologiyasi

Qisqacha xulosa
Sellulozani uzluksiz usulda yuvish usullari keltirilgan.
NAZORAT SAvOLLARI
1. Zamonaviy selluloza qog‘oz ishlab chiqarish korxonalarida 
sellulozani yuvishda qanday qurilmalardan foydalaniladi?
2. Sellulozani uzluksiz yuvish qanday sistemada olib boriladi?
3. Diffuzorlar qaysi joylarga o‘rnatiladi?
4. Chiqarish rezervuaridan necha foizli massa diffuzorga beriladi?

---

28
vI bob. SELLULOZANI AJRATISH, TOZALASH 
vA QUYUQLASHTIRISH
Sellulozani ajratish va tozalashdan maqsad pishmay qolgan 
payrahalardan ajratish, yog‘och ko‘zlaridan, tolalar to‘plamidan, 
qobiq qoldiqlaridan, smola va qumlaridan toza lash dan iborat.
Saralash jarayoni quyidagi jarayonlarni o‘z ichiga oladi: sepa-
ratlash, qisman saralash (sellulozani yuvishdan oldin), pishmay 
qolgan yog‘och ko‘zlarini ajratish, qobiq qoldiqlari va mayda 
qo‘shimchalardan tozalash, massadan qum, smola va mayda 
tolalarni sentrikliner apparati yordamida tozalash, quyuqlashtirish 
hamda yig‘ish (akkumullyasiyalash).
6.1. Massani ajratish (separatlash)
Massani separatlashdan maqsad pishgan payrahani pishmagan 
payrahadan, tolalardan, tolalarni ko‘zlardan ajratishdan iborat. 
Ko‘zlar va payrahalar titilib ketmasligi va sellulozaning ifloslanishini 
oshirmasligi uchun massani separatlash jarayoni sekin o‘tkaziladi.
Separatlash asosan ho‘l usulda amalga oshiriladi. Ho‘l separatlash 
usulida massa konsentrasiyasi 1–3 % bo‘lishi kerak. Separatorga 
massa havzadan yoki to‘g‘ridan-to‘g‘ri pishirish qozonidan beriladi.
Ho‘l separator silindr shaklidagi korpus bo‘lib, pastki qismi 
konus shaklida, yon devorlari orasidan o‘tkazilgan val va unga 
burchak ostida o‘rnatilgan disklardan iborat.
6.2. Sellulozani qisman saralash
Pishirilgan payrahalar qozondan bo‘shatilib, pishmagan payraha 
va ko‘zlari teks to‘rli saralagich apparatida ajratilib olinadi. 
Pishmagan payrahalar ko‘zlarni ajratish ikki bosqichda olib boriladi. 

---

29
Birinchi bosqich – markazdan qochma ko‘z tutgichlar yordamida, 
ikkinchisi – tekis tebranuvchi apparatlar yordamida.
Markazdan qochma ko‘z tutgichlar pishgan payrahani tola larga 
parchalaydi, tolalarni ko‘zlardan va pishmagan payrahadan ajratadi. 
Shu tariqa chiqindilar tarkibida pishgan tolalar miqdori kamayadi.
Ikki bosqichli usulda, ko‘zlar va pishmagan payrahalar I bos-
qichda markazdan qochma ko‘z tutgich apparatlar yordamida 
massadan ajratilib, yuvish qurilmasiga, chiqindilar esa II bosqichga 
ya’ni tekis tebranuvchi ko‘ztutgichlarga yuboriladi. II bosqichdan 
chiqqan yaxshi massa I bosqich yoniga o‘rnatilgan tekislovchi 
havzaga beriladi, chiqindilar (ko‘z va pishmagan payraha) – 
maydalash va qayta ishlash qurilmasiga yuboriladi.