Segnetoelektriklar


Elektr maydonda dielektirklar



Download 21,22 Kb.
bet4/5
Sana11.08.2021
Hajmi21,22 Kb.
#144547
1   2   3   4   5
Bog'liq
8-mavzu.Fizika mustaqil iw

Elektr maydonda dielektirklar.


Dielektriklarning qutblanishi.
Ma’lumki, dielektriklarda o‘tkazgichlardan faqr qilib, erkin harakatlanuvchi zaryadlar bo‘lmaydi. Dielektriklarning atom va molekulalari ichida manfiy va musbat zaryadlangan zarralar elektr kuchlari bilan o‘zaro bog‘langan bo‘ladi-yu, ammo bu bog‘lanish mutlaqo qattiq bo‘lmay, zarralar ularga qo‘yilgan tashqi kuchlarning ta’siri ostida ma’lum darajada siljishi mumkin. Har bir mole- kulada manfiy va musbat zaryadlarning miqdori bir xil bo‘lganligi uchun har qanday molekula, umuman olganda, zaryadlanmagan neytral bo‘ladi.

Dielektriklarni uch turga bo‘lish mumkin:




  1. musbat va manfiy zaryadlar taqsimotining markazlari ustma- ust tushmaydigan molekulalardan tuzilgan qutbli dielektriklar (masalan, suv, spirt, aseton, efir, organik kislo- talar);


  2. musbat va manfiy zaryadlar taqsimotining markazlari ustma- ust tushadigan atom va molekulalardan tuzilgan qutbsiz dielektirklar (masalan, parafin,




benzol, N2, H2);


  1. ionli kristall dielektriklar masalan,NaCl,KCl,KBr).




Qutbli dielektriklarning molekulalarini elektr dipol deb qarash mumkin. Dielektrikning normal holatida dipollar tartibsiz joy- lashgan bo‘ladi va dipollarning maydonlari bir-birini o‘zaro susaytiradi, shuning uchun dielektrik tashqarisida maydon sezilmaydi.

Agar qutbli dielektrikni tashqi elektr maydonga joylashtirsak, har bir dipolga uni tashqi maydon kuch chiziqlari bo‘yicha burish- ga intiluvchi juft kuchlar ta’sir qiladi Dielektrikdagi dipollar musbat uchlari bilan kuch chiziqlari yo‘nalishida buri- lib, marjon shaklida maydon kuch chiziqlari bo‘ylab tartibli joylashib qoladi. Dielektrikdagi elektr dipollarning tartibli joylashish hodisasi dielektrikning qutblanishi deb ataladi. Molekulalarning xaotik — issiqlik harakati dipollarning tartibli joylashishiga xalaqit beradi, shuning uchun ular kuch chiziqlari yonida tebranma harakat qilib turadi. Tashqi maydon qancha kuchli bo‘lsa, dipollar shunchalik tartibli joylashadi.

Qutbli dielektriklarning qutblanishi dipolli qutblanish bo‘ladi.

Agar qutbsiz dielektrik elektr maydonga kiritilsa, dielek- triklardagi molekulalarning musbat zaryadlar markazi va manfiy zaryadlar markazi o‘zaro qarama-qarshi tomonga siljiydi va mole- kulalar dipollarga aylanadi, ya’ni bu xil dielektriklar ham qutblanadi. Bunday qutblanish elektron qutblanish deyiladi.

Tashqi maydon qancha kuchli bo‘lsa, molekulalarning musbat zaryadlar markazi va manfiy zaryadlar markazi kuch chiziqlari bo‘ylab bir-biridan shuncha ko‘proq uzoqlashadi. Natijada, qutb- langan dielektrik sirtining bir tomonida ortiqcha musbat zaryadlar, ikkinchi tomonida esa manfiy zaryadlar bo‘ladi. Bu zaryadlar bog‘langan zaryadlar deyiladi. Bog‘- langan zaryadlar hosil qilgan maydon tashqi maydon yo‘nalishiga qarshi yo‘nalgan bo‘ladi va uni susaytiradi, lekin batamom yo‘qotib yubormaydi.

Dielеktriklarga (izоlyatоrlarga) erkin zaryadlari juda kam bo’lgan mоddalarga aytiladi va ular elеtr tоkini juda kam miqdоrda o’tkazadi. Ana shunday mоdda tarkibida faraz kilaylik elеktr zaryad jоylashgan bo’lsin. Uning elеktr maydоnini bilish uchun mоdda tuzilishini ko’rib chiqish zarur.

Mоdda tuzilish ta’limоtiga asоsan, atоm diamеtri ~ 10-15 m bo’lgan yadrо va diamеtri ~ 10-10 m bo’lgan elеktrоn qоbiqdan ibоrat ekanligini хisоbga оlaylik. Yadrоning o’lchami elеktrоn qоbiq o’lchamidan 105 marta kichiq. Shuning uchun yadrоni elеktrоn qоbiqni markazida jоylashgan nuqta dеb va uni musbat zaryadlarning markazi dеb хisоblash mumkin.

Elеktrоn qоbiqni o’zi esa bеrk оrbitalar bo’yicha niхоyat katta tеzliklar bilan хarakatlanuvchi manfiy zaryadlangan elеktrоnlardan ibоrat. Bu elеktrоnlarning ta’siri хuddi ularning barchasini qandaydir bir nuqtaga to’plangandagi ta’sirga ekvivalеnt bo’ladi. Bu хayoliy nuqtani manfiy zaryadlarning markazi dеyiladi. Dielеktrikning atоm yoki mоlеkulasidagi barcha musbat zaryadlar manfiy zaryadlarga miqdоr jiхatidan tеng bo’ladi. Bu хоlda mоlеkulalarni elеktrоnеytral sistеma dеb qarash mumkin. 


Download 21,22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish