|
ǀ
ISSUE 2
ǀ
2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 803
Абу
Али
Ибн
Сино
(980-1037)
ҳам
бошқа
мутафаккирлар
каби
ўзининг
таълим
-
тарбияга
оид
қарашларини
ижтимоий
-
фалсафий
қарашлари
билан
боғлиқ
ҳолда
ифодалаган
ва
ўз
рисолаларида
талқин
этган
.
“Ўзининг
“Тадбири
манзил”
асарининг
“Болани
мактабда
ўқитиш
ва
тарбиялаш” бўлимида
тўхталиб
,
таълим
ва
тарбия
жараёнини
очиб
беради. “Болаларга
билим
бериш
педагогнинг
асосий
бурчидир”
деб
таърифлаган
.
Мутафаккирнинг
талқинича
,
бола
тарбияси
ва
тарбия
усуллари
ҳақида
қимматли
фикрларини
билдирган. “Болани
тарбиялаш
оила
,
ота
-
онанинг
асосий
мақсади
ва
вазифасидир”, “Ўз
камчиликларини
тузатишга
қодир
бўлган
ота
-
она
тарбиячи
бўлиши
мумкин”
–
деб
фикр
билдирган
.
Боланинг
туғилгандан
бошлаб
оёққа
тургунча
маълум
тартибда
тарбияланиб
боришга
катта
эътибор
қаратилишига
тўхталган
.
Муҳокама ва натижалар.
Мактабгача таълим муассасаларида мунтазам
ташкил этиладиган, тарбияланувчиларни Ватанга садоқат, миллий ғурур ва буюк
аждодлар маънавий меросига ҳурмат руҳида тарбиялашга қаратилган маънавий
-
маърифий, тарбиявий ишлар жараёнида халқимизнинг бой маънавий
-
маданий
мероси, шарқона ва умумбашарий қадриятлар асосида мамлакат, миллат
келажагини
белгилайдиган
илғор
ғояларни,
миллатлараро
дўстлик,
ҳамжиҳатликнинг аҳамиятини, юртимизда тинчлик ва барқарорликни сақлашнинг
зарурияти ва моҳиятини ёшлар қалбига сингдириш жараёнларига рефлексив
ёндашув
(ўтмишга, ҳодиса ва воқеликка таҳлилий ёндашув)
ни татбиқ қилиш
бугунги кунда ўзига хос аҳамият касб этади.
Мазкур жараёнларда рефлексив ёндашув асосида, рефлексив таълимий
муҳитни вужудга келтириш тарбияланувчиларнинг ҳодиса ва воқеликни таҳлилий
ўрганишга қаратилган фаолиятини жорий этишни назарда тутади. Бу борада,
қуйидаги рефлексив таълимий муҳитни шакллантириш жараёни моделига эътибор
қаратмоқ лозим.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ
ISSUE 2
ǀ
2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 804
Мазкур моделга асосланиб айтиш мумкинки, ўтмишни ва воқеликни
таҳлилий ўрганишга қаратилган фаолият рефлексив фаолият бўлиб, рефлексив
таълимий муҳитда тарбияланувчилар ўрганилаётган тушунчаларга нисбатан
ўтмишдаги ва бугунги кундаги муносабатларни ўрганади, таҳлил қилади ва
объектив
баҳолайди,
натижада,
уларда
Ватан,
мустақиллик,
унинг
мазмунмоҳияти, аҳамияти ва зарурияти бўйича тасаввур ва мустаҳкам
тушунчалар билан бир қаторда, рефлексив кўнималар шаклланади. Демак,
мактабгача таълим муассасаларида ташкил этиладиган рефлексив таълимий
муҳитнинг асосини рефлексив фаолият номоён қилади. Рефлексив фаолият
таҳлилий фикрлашга оид фаолият бўлиб, таҳлил қилиш, воқеа ва ҳодисаларни
ўзаро боғлиқ ҳолда текшириш, ишончли ва асосланган маълумотларга асосан,
ҳамда маълумотларни таҳлил қилиш асосида маълум бир воқеа ва ҳодисаларга
тегишли бўлган ва уларнинг келиб чиқишига ўз таъсирини кўрсатадиган
омилларни иккинчи даражали ҳисобланадиган ва бевосита таъсир кўрсата
олмайдиган омиллардан фарқлаш, ҳодиса ёки воқелик компонентларининг ўзаро
боғлиқлигини ва алоқадорлигини ўрганиш ҳамда таҳлил қилиш асосида хулоса
чиқаришдан иборат. Мактабгача таълим муассасалари тарбияланувчиларининг
онгида ғоявий бўшлиқ пайдо бўлишига йўл қўймаслик, уларни Ватанга муҳаббат
ва садоқат руҳида тарбиялаш ва Ватанимиз равнақига хизмат қиладиган баркамол
авлодни вояга етказиш йўналишидаги долзарб вазифаларни амалга ошириш,
мактабгача таълим муассасаларида ташкил этиладиган таълим
-
тарбия
жараёнларининг барча жабҳаларини қамраб олиши зарур бўлиб, мазкур таълим
-
тарбия жараёнларида ўрганилаётган тушунчаларга, ҳодиса ёки воқеликка
нисбатан
тарбияланувчиларнинг
қизиқишини
шакллантириш
ва
ривожлантиришда рефлексив ёндашув муҳим аҳамиятга эга. Чунки, рефлексив
ёндашув жараёнида тарбияланувчиларни таҳлилий фаолиятга ундаш ва уларда
рефлексив кўникмалар шакллантириш учун қулай
вазиятлар вужудга келади.
Мактабгача таълим муассасаларида рефлексив таълимий муҳитни вужудга
келтириш
тарбияланувчиларнинг
шахсий
бошланғич
тушунчаларини
ривожлантириш, ўрганилаётган мавзуга ва унинг аҳамияти, мазмун
-
моҳиятига
қизиқишни шакллантириш асносида уларнинг фаоллигини таъминлашга хизмат
қилади. Мактабгача таълим муассасаларида ташкил этиладиган таълим
-
тарбия
жараёнларида рефлексив ёндашув тарбияланувчиларни маълум бир тушунча
тўғрисида тасаввур ҳосил қилишга, яъни, ўрганилаётган тушунчаларнинг
аҳамиятини ўрганиш, таҳлил қилиш ва объектив баҳолаш асосида уларда
асосланган тушунчалар шакллантириш ёки ўтмишдаги муносабатларни
ўрганиш,
таҳлил қилиш ва объектив баҳолаш асосида, ўз тарихий ўтмишимизни ўрганишга
қизиқиш ҳамда тарихий хотирани шакллантиришга замин яратади. Мактабгача
таълим муассасаларида ташкил этиладиган рефлексив таълимий муҳит
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
Do'stlaringiz bilan baham: |
