Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021 issn: 2181-1601

SCIENTIFIC PROGRESS

 

VOLUME 2 ǀ ISSUE 3 ǀ 2021 

ISSN: 2181-1601

 

 

Uzbekistan

                              

www.scientificprogress.uz

  

Page 957

 

 

abadiy bitilgan olim-u fuzallolarni yetishtirgan bu ko’xna zamin azal-azaldan insoniyat 

tamaddunining beshigi bo’lib kelgan.  

Milodiy  IX  vaXII  asrlarda  birinchi  renessans,  XIV-XV  asrlarda    ikkinchi 

renessans kabi ikki muhim oltin davrlarni boshidan kechirgan xalqimiz, bir necha asrlar 

davomida  o’z 

sohalarning 

yorqin 

namoyondalari  bo’lmish 

mutafakkir-u 

allomalarimizning  sayi-harakatlari  evaziga  jahon  ilm-fani  va  madaniyati  rivojiga 

o’zining  salmoqli  hissalarini  qo’shishgan.  Hisob  ilmining  dahosi,  algebra  fanining 

asoschisi  Muhammad  al-Xorazimiy,  buyuk  mutaffakkir,    Yevropada  Alfraganus 

taxalluslari mashhur bo’lgan Ahmad al-Farg’oniy, tib ilmining sultoni, ulug’ hakim Abu 

Ali  Ibn  Sino,  qomusiy  olim  Abu  Rayhon  Beruniy,    yulduzlar  ilmidan  osmon  qadar 

yuksalgan Mirzo Ulug’bek, o’zbek adabiy tilining asoschisi, daho shoir Alisher Navoiy, 

shuningdek Imom Buxoriy, Imom at- Termiziy ,Imom Moturudiy, Abul Mo’iyn    an-

Nasafiy,    Maxmud  Zamaxshariy,  Bahovuddin  Naqshband  singari  ulug’  ajdodlarimiz 

muqaddas  islom  dini  ravnaqi  yo’lida  qilgan  xizmatlari  beqiyos    sanaladi.    Markaziy 

Osiyo  mutafakkirlari  tomonidan  yaratilgan  noyob,  nodir  asarlar  va  qimmatbaho  fikr-

mulohazalar  jahon  xalqlarining  ma’naviy  dunyosini  boyitib,  ularning  ma’naviy 

kamolotiga  xizmat  qilib    kelmoqda.  Chindan  ham  yurtimizda  yaratilgan  asarlardan 

ko’chirilgan  nusxalarning  naqadar  mo’tabar  sanalishi  va  bebaho  obida  sifatida 

qadrlanishi  bugungi kunda  ham  o’z  ahamiyatini  ko’rsatmoqda.  Hayot  yo’llari bir teks 

bo’lmagani  kabi  o’zbek  xalqining  tarixiy  taraqqiyot  davrida  moddiy  va  ma’naviy 

madaniyati  bir  tekisda  rivojlangan  emas.  Bunda  biz  uyg’onish,  yuksalish  bilan  bir 

qatorda turli nohaqliklar va turg’inlik holatlarini ham kuzatishimiz mumkin. 

Markaziy Osiyo xalqlari o'tgan ming yillar mobaynida xitoy, yunon, arab, mug'ul, 

rus  istilochilari  tomonidan  zabt  etilgan.  Istilochilar  xilma-xil  bo'lsa  ham  ularning 

maqsadi o'xshash, ya'ni ko'xna madaniyat va ma'naviyatga ega bo'lgan tub aholini milliy 

qadriyatlardan  begonalashtirish,  o'zligini  anglashga  yo'l  qo'ymaslik,  tarixini 

soxtalashtirishdan  iborat  edi.  Shu  bois,  bizning  hududimizdagi  biron  bir  ko'xna 

shahrimiz, katta – kichik daryomiz, baland – past tog'imiz yo'qki, u bir necha nom bilan 

atalmasin. Bu istilochilarning manfur siyosati, o'z xalqining tili va madaniyatini ustun 

qilib ko'rsatish, mahalliy xalqning tarixi va  ma'naviyatini kamsitib, soxtalashtirib yoki 

inkor etish oqibati edi. 

Xalqni  o'z  ma'naviyati  va  madaniyatidan  judo  qilib,  xotirasiz  manqurtlarga 

aylantirish,  so’nggi  qariyb  bir  yarim  asr  mobaynida  chorizm  va  bolshevizm 

mustamlakachilarining  ham  bosh  siyosati  bo'lib  kelganligi  hammaga  a’yon.  Mazkur 

siyosat  oqibatida  biz  tilimiz,  madaniyatimiz,  tariximizga  bepisandlik  bilan  qaradik, 

o'tmishimizni  zo'r  berib  qoralash  va  kamsitish  yo'lini  tutdik,  bir  necha  ming  yillik 

madaniy  merosimizni,  milliy  tariximiz,  milliy  an'analar,  urf  odatlarimizni  unuta 

boshladik, jahon xalqlari madaniyatining ajralmas qismi bo'lgan islom ta'limotini ko'r-

---