Scientific progress

ǀ

 ISSUE 1 

ǀ

 2022 

ISSN: 2181-1601

 

 

Uzbekistan  

                            

www.scientificprogress.uz

 

 

Page 454

 

 

baholanishi kerak. Shu bilan birga ichki audit faoliyati samaradorligini baholash uchun 

analitik  koʻrsatkichlar  tizimini  ishlab  chiqish  lozim,  masalan,  auditorning  ish 

intensivligi koyeffitsiyenti, ichki auditorning ishlash koyeffitsiyenti va boshqalar. 

Xulosa  va  takliflar.

 

Yuqorida  aytilganlarni  hisobga  olgan  holda,  xoʻjalik 

yurituvchi  subyektning  maʼmuriy  axborotida  ichki  nazorat  boʻyicha  majburiyatlarni 

tartibga solish va mustahkamlash zarur degan xulosaga kelish mumkin. 

Afsuski,  bugungi  kunda  barcha  xoʻjalik  yurituvchi  subyektlar,  ayniqsa,  kichik 

biznes segmentidagi kompaniyalar ichki nazorat xizmatlariga ega emas. Shu bilan birga, 

ichki  nazorat  tashkil  etilgan  kompaniyalarda  koʻpincha  uning  samaradorligi  tahlil 

qilinmaydi [19-32]. 

Ichki  nazorat  boshqaruvning  asosiy  funksiyalaridan  biri  boʻlib,  u  boʻlmaganda 

xoʻjalik yurituvchi subyektni samarali boshqarish mumkin emas. Resurslardan samarali 

foydalanish  uchun  yechimlarni  ishlab  chiqish  va  amalga  oshirish  imkonini  beradigan 

ichki nazoratdir.  

Har  qanday  xoʻjalik yurituvchi subyektning boshqaruv  tizimi  buxgalteriya  hisobi 

va  nazorat  tizimlari  bilan  uzviy  bogʻliqdir.  Boshqaruvda  buxgalteriya  hisobi  va 

nazoratning  mavjudligi  iqtisodiy  hayotning  har  bir  haqiqati,  shu  jumladan  moddiy, 

mehnat  va  moliyaviy  resurslardan  foydalanish  bilan  bogʻliq  maʼlumotlarni  yaratish 

zarurati  bilan  izohlanadi,  bu  esa  xoʻjalik  yurituvchi  subyektning  moliyaviy-xoʻjalik 

faoliyati samaradorligini oshirishga imkon beradi. 

Shuni  taʼkidlash  kerakki,  barcha  foydalanuvchilar  guruhlari  ichki  nazorat  va 

buxgalteriya  xizmatlari  tomonidan  yaratilgan  maʼlumotlarga  teng  kirish  imkoniyatiga 

ega  emaslar.  Odatda,  maʼmuriyat  axborotdan  cheksiz  foydalanish  va  unga  kirish 

imkoniyatiga  ega  boʻlishi  mumkin.  Shuning  uchun  ichki  nazorat  iyerarxiyaning  turli 

darajalarida, uning toʻliqligi, shakli va mazmuni boʻyicha turli talablar bilan boshqaruv 

maqsadlari  uchun  zarur  axborotni  taqdim  etish  imkoniyatini  amalga  oshirish  uchun 

tashkil  etilishi  kerak.  Xoʻjalik  yurituvchi  subyektning  boshqaruv  tizimidagi  ichki 

nazorat  faqat  boshqa  boshqaruv  funksiyalari  bilan  birgalikda  samarali  faoliyat 

koʻrsatishi  mumkin.  Nazorat,  buxgalteriya  va  analitik  jarayonlarning  aloqasi 

boshqaruvning axborot taʼminoti muammosini eng yaxshi hal qilish imkonini beradi.