«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

 
1264 
 
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Ishlab chiqarish va sanoat korxonalarida elektr yuritmalari asosan uch fazali elektr 
tarmog`idan ta`minlanadi,shuning uchun chastotani boshqarish tizimlarining quvvat 
qismi asosan chastota konvertori deb nomlanadi,chunki u elektrodvigatel stator 
chulg`amlarida tarmoq chastotasidan farqli chastotani vujudga keltiradi.Energiyani 
konvertatsiya qilish o’zgarmas tokning pog’onali tug`ridan –tug`ri bog`langan va oraliq 
pog’onali bog`langan chastota invertorlariga bo’linadi.Hozirgi vaqtda tokning pog’onali
tug`ridan –tug`ri bog`langan chastota invertorlari keng tarqalgan. Ushbu invertorlarning 
energiya kirishi kanallarida boshqariladigan yoki boshqarilmaydigan invertorlar 
o’rnatilgan bo’ladi. O'zgaruvchan tokni to’g’irlagich yordamida o’zgarmas tok
kuchlanish va chastota qiymatlariga aylantirgandan so'ng, u inverter kirishiga kiradi va 
yana uch fazali o’zgaruvchan tokka aylantiriladi, ammo sozlanadigan parametrlar 
bilan.Shunday qilib, ushbu turdagi inverterda elektr energiyasi ikki marta o’zgaradi, bu 
uning samaradorligini biroz kamaytiradi, ammo ushbu konvertorlarning boshqa muhim 
afzalliklari ularni zamonaviy avtomatlashtirilgan elektr yuritma talablariga javob beradi. 
To’g’irlagich va invertor o’rtasida bog’liklikni uzish uchun,ular o’rtasiga albatta 
istemolchi quyiladi,bunda istemolchi turiga qarab kondensator yoki drossel bo’lishi 
mumkun. Dvigatelda magnit maydonni hosil qilish uchun, manba va dvigatel o’rtasida 
reaktiv quvvat almashinuvi zarur. Asinxron dvigatel generator rejimiga o’tishida tok 
statorining aktiv tashkil etuvchisi va kuchlanishga bulgan yunalishi o’zgaradi. Ushbu 
tok va kuchlanish bu yerda kirish qiymatlariga mos keladi va shuning uchun rejimni 
o'zgarganda asinxron dvigateldagi tok va kuchlanishning o'zaro yo'nalishini o'zgaradi va 
bizga kerakli bulgan tezlikda aylantirish imkoniyatini beradi. 
Chastota tokli boshqarish prinsipial sxemasi rasm1 
Rasm 1 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6