Science and education scientific publishing center virtualconferences. Press international conference science and

 May 2021
SCIENCE AND EDUCATION
bo’lmagan xatti-harakatlarini ya’ni kommunikantlarni video-filmni (slaydlar, fotosuratlar) namoyish 
qilishni nazarda tutadi.
4. Idrok qilishni o’rgatish. 
Maktabda chet tilini o’rgatishning boshidanoq diskursiv komponentni shakllantirishni boshlash 
kerak.
Eng qiyin vaziyat bu - yozma nutqni o’rgatish jarayonida diskursiv komponentni shakllantirish 
hisoblanadi. Uni bosqichma-bosqich amalga oshirish kerak. 
Dastlabki, kirish bosqichida talabalarga ekstralingvistik sharoitda nutq asarini yaratish va 
idrok etishni o’rgatish kerak. Ushbu bosqichda strategik va taktik tarkibiy qismlarga (mavzuning 
kommunikativ maqsadidan xabardor bo’lish, kommunikativ vaziyatni tahlil qilish, nutq dastlabki 
holatini rejalashtirish) alohida e’tibor berilishi kerak.
Birinchi bosqich doirasida talabalarga diskursiv kompetentsiyaning matn tarkibiy qismini tashkil 
etuvchi ko’nikmalarni shakllantirish bo’yicha mashqlar berilishi mumkin (matnni paragraflarga 
ajratish, paragraf ichida gaplarni tartibga solish). 
O’quv jarayonining ikkinchi bosqichi janrga yo’naltirilgan. O’qishni modullar bo’yicha tashkil 
etish mumkin, ularning har biri alohida janrga oid bo’ladi. Ushbu bosqichda janrning ekstralingvistik 
xususiyatlarini tahlil qilish amalga oshiriladi (Diskursiv kompetensiyaning strategik va taktik tarkibiy 
qismlarini shakllantirish davom etadi); janr me’yorlarini o’rganish sodir bo’ladi, nutq asarini janr 
me’yorlariga mos ravishda qurish ko’nikmalarini shakllantirish bo’yicha mashqlar beriladi (Diskursiv 
kompetensiyaning janr komponenti); ushbu janrga xos bo’lgan matn xususiyatlari (Diskursiv 
kompetensiyaning matn komponenti) ko’rib chiqiladi. Shunday qilib, ikkinchi bosqichda diskursiv 
kompetentsiyaning barcha tarkibiy qismlari shakllanadi, lekin asosiy e’tibor janrga va qisman matn 
tarkibiy qismlariga qaratiladi.
O’quv jarayonining uchinchi bosqichi olingan bilimlar va shakllangan ko’nikmalarni birlashtirish 
va ijodiy qo’llashga qaratilgan bo’ladi. Ushbu darajada diskursiv kompetentsiya tarkibiy qismlarga 
- strategik, taktik, janr va matnga ajralmasdan ma’lum bir kommunikativ vaziyatda nutqni qurish / 
yaratish uchun ajralmas xususiyati sifatida qaraladi.
Xulosa sifatida shuni aytishimiz mumkinki, og’zaki nutqdagi diskursiv ko’nikmalar o’quvchining 
o’z so’zlashuvini tilning grammatik va fonetik tuzilishiga mos ravishda, o’z leksik zaxirasi bilan 
mantiqiy va izchil tashkil etish qobiliyatini ifodalaydi. Og’zaki muloqot sohasidagi diskursiv 
komponentning shakllanishi ushbu nutq shaklining psixologik, lingvistik va psixolingvistik 
xususiyatlari tufayli o’ziga xos xususiyatlarga ega hisoblanadi. [1, b.58]