Science and education scientific publishing center virtualconferences. Press international conference science and

 May 2021
SCIENCE AND EDUCATION
ва касб психологияси таълимотларидан оқилона фойдаланганлигини кўрсатади.
Ҳарбий фаолиятда касбий мотивларнинг барқарорлиги муҳим аҳамият касб, уни 
ривожлантириш фаолият тури билан боғлиқ кўплаб муваффаққиятларни таъминлаши эҳтимолдан 
ҳоли эмас. Хизмат фаолиятида мотивлар ролини ошириш худди, ташкилотларникидек маълум 
бир қонуниятга бўй сунади. Мотивация - бу одамда муайян мотивларни уйғотиш орқали уни 
муайян ҳаракатларга ундашга таъсир қилиш жараёнидир. Мотивация ҳар қандай фаолиятда 
инсонни бошқаришнинг ядросидир. 
Тадқиқотчи А.Ф.Лемешонокнинг фикрига кўра, ҳарбий хизматнинг самарадорлиги кўп 
жиҳатдан муваффақиятли амалга оширилган вазифалар билан белгиланади. Бунда ҳолатда 
касбий мотивларни шакллантириш қатор психологик тушунчалар яъни рағбатлантириш, қўллаб 
– қувватлаш, эътибор қилиш кабилар билан амалга оширилади. Муаллифнинг хулосаларига 
кўра, инсоннинг кайси мақсадларни кўзлаганига, қандай вазифаларни ҳал қилишига караб, 
ундаги мотивация турларини аниқлаш мумкин. Шундай қилиб, инсонга ташқи таъсирлар 
орқали маълум бир ҳаракатларни амалга оширишга ундовчи куч, маълум натижаларга олиб 
келадиган ҳаракатларни келтириб чиқаради[1,14].
Тадқиқотчи Т.О.Соломанидина таъкидлашича, ҳарбий-касбий фаолиятда мотивлар кучини 
ошириш психологик шарт-шароитлари нафақат ўқув жараёни билан балки, шахсни ижтимоий. 
сиёсий, ҳуқуқий, ғоявий, миллий руҳда тарбиялаш орқали ҳам амалга оширилади[2,58]. Бу 
олий ҳарбий таълим муассасаларида ташкиллаштирилган самарали таълимни назарда тутади.
Жанговар фаолиятнинг ижтимоий, психологик тузилиши ва мазмунига жанговар ҳаракатлар 
жараёнида инсон ҳаётига солинадиган хавф, қадриятларнинг ўзгариши, инсон ресурслари 
ва техникадаги турли йўқотишлар ва ноқулайликлар билан боғлиқ бўлган мураккабликлар 
таъсир кўрсатади. Айнан ана шу жараёнда жанговар фаолият мотиви муҳим аҳамият касб 
этиб, бунда давлат миқёсида бу мамлакатнинг ҳудудий яхлитлиги ва хавфсизлигига реал хавф 
туғилишининг олдини олиш бўлса, ҳарбий хизматчиларнинг ижтимоий мотиви сифатида ўз 
Ватани, оиласи ва яқинларини ҳимоя қилиш бирламчи аҳамиятга эга бўлади. Ушбу мотив ўз 
характерига кўра ижтимоийдир. У инсон туғилганидан мавжуд бўлмасдан, унинг тарбияси ва 
ижтимоий ривожланиши жараёнида ижтимоий меъёрлар таъсирида шаклланиб, турли хатти-
ҳаракатларда намоён бўлган ҳолда инсоннинг дунёқараши ва эътиқодини акс эттиради. 
Тадқиқотчи Е.М.Листикнинг фикрига кўра, мотивация инсоннинг касбий фаолиятига 
ҳаракатлар, режалар, қатъиятлилик, виждонлилик, диққатлилик каби қатор сифатлар орқали 
кенг таъсир этади[3,145]. Демак, мотивация ҳарбий хизматчининг ўз хизмат вазифаси ва 
мажбуриятларини юксак даражада бажаришига катта таъсир кўрсатади. 
Мотивация ва ҳарбий хизматнинг якуний натижаси ўртасида тўғридан-тўғри боғлиқлик 
мавжуд эмас, чунки ҳарбий хизматчининг малакаси ва қобилияти, ҳарбий хизмат вазифаларини 
тўғри тушуниши, хизмат жараёнига атроф-муҳитнинг жумладан, ҳарбий жамоанинг таъсири 
ҳам ҳисобга олинади.
Хулоса қилиб айтганда, ҳарбий-касбий мотивлар моҳиятини ўрганиш бир томондан, ҳарбий 
хизмат фаолиятида хизмат унумдорлигини оширишга, командир (бошлиқ) ва бўйсинувчи 
ҳарбий хизматчиларнинг ҳамкорликдаги фаолиятининг ўсишига, ҳарбий хизматчиларнинг ўз 
касбидан қониқишига, касбий яроқлилик, касбий ўзини ўзи англаши ва ҳарбий хизматга қабул 
қилишда касбий мотивларнинг психологик омилларини ёритишга кенг имкон беради.