|
Foydalanilgan adabiyotlar
1. X.Ibragimov, SH. Abdullayeva. Pedagogika nazariyasi (darslik). Т., «Fan va
texnologiya», 2008, 288 bet.
2. “Òzbekiston milliy ensiklopediyasi ” Davlat ilmiy nashriyoti, 2009.
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
73
TEXNOLOGIYA PÁNINDE OQIWSHILARDIŃ ÁMELIY
KÓNLIKPELERIN RAWAJLANDIRIW
Z.I.Sadatdinov
R.R.Xodjabayev
Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı
Annotatsiya:
Bul maqalada texnologiya páninde oqıwshılardıń ámeliy
kónlikpelerin rawajlandırıw boyınsha maǵluwmatlar berilgen.
Gilt sózler:
kónlikpe, tájriybe, texnologiyalıq tálim, didaktik princip.
Intalı jaslardı kásip-óner úyreniwge bolǵan qızıǵıwshılıqlarına kóre kásiplik uqıp
dárejelerin rawajlandırıwǵa sharayat jaratıw mu’mkin. Texnologiya táliminiń
mazmunı jáne onıń dúziliwi áhmiyetli orın iyeleydi. Texnologiya tálimi
programmasında oqıwshılar texnologiya sabaqlarında iyelewi kerek bolǵan ilimiy-
texnikalıq bilimleriniń, texnologiya ilmiy tájriybe hám kónlikpeleri kólemi hám de
mazmunı belgilep barıladı. Programmada jámiyetimiz rawajlanıwınıń házirgi
basqıshında jaslarǵa texnologiya tálimin beriw, olardı tárbiyalaw salasında qoyılǵan
maqset hám wazıypalar óz ańlatpasın tapqan. Texnologiya tálimi programması oqıw
jobası tiykarında islep shıǵıladı. Texnologiya tálimi oqıtıwshı óziniń kúndelik
iskerliginde bul programmaǵa ámel etedi jáne onıń atqarılıwı májburiy esaplanadı.
Usınıń menen bir qatarda oqıtıwshı oqıw programmasına jergilikli sharayattı esapqa
alıp málim ózgerisler kirgiziwi múmkin. Buǵan baylanıslı bir qansha talaplar esapqa
alınıwı kerek. Programmanıń mazmunı pedagogikanıń didaktik principlerge tolıq
juwap beriwi, ilimiy hám ideologiyalıq tárepten puqta bolıwı, quramalılıǵı artıp barıwı
esapqa alınǵan halda hám texnologiya táliminiń saylanǵan didaktik sistemasına
muwapıq túrde, arnawlı bir izbe-izlikte bayanlanıslı, turmıs tájiriybesi menen
baylanısqan bolıwı kerek. Texnologiyalıq ilimiy tájriybe hám kónlikpeleri menen
qurallandırıw kerek.
Oqıwshılardı tárbiyalaw hám olardı islep shıǵarıw iskerligine tayarlawda
texnologiya ilmiy tájriybeleri hám kónlikpeleri úlken orınǵa iye. Baslanǵısh klass
oqıwshılarına texnologiya tálimin beriw wazıypalarınan biri olarda bir qatar
texnologiya ilmiy tájriybe hám kónlikpelerin qáliplestiriw bolıp tabıladı. Texnologiya
tálimi programması talapların orınlawda, temaǵa tiyisli bilim beriwde, ilmiy tájriybe
hám kónlikpelerdi qáliplestiriwde oqıwshılarǵa málim kólemdegi politexnik bilimler
beriledi. Baslanǵısh politexnik bilim menen qurallandırıw oqıwshılarǵa predmetti
soǵıw, islew berilip atırǵan materialdıń qásiyetleri, texnologiyalıq ayrıqshalıqları,
materialǵa qolda qayta islengende qollanılatuǵın ásbap-úskenelerdiń qásiyetleri,
olardan paydalanıw qaǵıydaları haqqında maǵlıwmat berip barıladı. Oqıwshılarǵa
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
74
berilip atırǵan politexnik bilim, ámeliy kónlikpe hám ilmiy tájriybelerge úyretiw málim
teoriyalıq dárejede ámelge asırıwǵa múmkinshilik jaratıwshı jay bolıp tabıladı. Ámeliy
ilmiy tájriybe hám kónlikpeler menen qurallandırıw - ámeliy shınıǵıw túrlerin úyretiw
de bolıp esaplanadı. Baslanǵısh klass oqıwshıları orınlawı kerek bolatuǵın ámeliy
jumıs túrleri túrme-túr bolıp tabıladı, biraq texnologiya ilimiy tájriybe hám
kónlikpelerin iyelemey turıp, ámeliy jumıs processindegi materiallardı ólshep alıw
hám belgilew, olardı qırqıp, qayta islew, tigiw, oraw hám bóleklew sıyaqlı jollar menen
birlestiriw hám bekkemlew, detallarni jıynaw hám buyımdı mantaj qılıw hám buyımdı
bezew jumısların orınlaw bir qatar qıyınshılıqlar tuwdıradı.
Oqıwshılardaǵı texnologiyaǵa bolǵan qızıǵıwshılıqtı waqıtında anıqlaw hám
olarǵa texnologiya ilmiy tájriybelerin jaqsı kórgen shınıǵıwlarında jetilistiriwlerine
járdem beriw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Bunda oqıwshılardıń itibarına eń ápiwayı
buyım oyınshıqlardı, oyınlardı, oqıw quralların tayarlaw, naǵıslar sızıp hám qırqıp alıw,
applikatsiya jumısları silteme etiledi. Bunnan tısqarı oqıwshılarda texnologiyaǵa
qızıǵıwshılıqtı oyatıw, texnologiya sabaqlarında bilimlerdi keńeytiw hám tereńlestiriw,
kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin bekkemlew ushın “Sheber qol” dógereklerin, klastan
tısqarı islerdi shólkemlestiriw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Kónlikpe - bul kisiniń bilim hám tájiriybe tiykarında iyelengen, málim háreketti
sanalı orınlawǵa bolǵan qábileti bolıp tabıladı. Mısalı : kartonni kesip biliw kónlikpesi,
qayshını tuwrı islete alıw, háreketti anıq muwapıqlastırıw, jónelis, kúsh hám basımnıń
teńligin saqlaw. Ilmiy tájriybe - bul iskerliktegi shınıǵıw etiwler processinde jetilgen,
sáwlelengen tájiriybe bolıp tabıladı. Bul tez hám anıq orınlaw, shınıǵıw qılıw sebepli
quram tapqan kónlikpe yamasa bul málim muǵdardaǵı shınıǵıw hám usıllar
orınlanǵanda kónlikpeden sekirip ótiw degen mánisti ańlatadı. Sonıń ushın, usı
kónlikpe egerde ilimiy tájiriybeni júzege keltiriwdi názerde tutqan shınıǵıw hám usıllar
tuwrı dúzilgen bolsa, ol tuwrı ilmiy tájriybege aylanıwı múmkin. Biraq ilmiy
tájriybeniń shólkemlestiriw dárejesi oqıtıwdıń túrli basqıshlarında túrlishe bolıp
tabıladı. Onıń strukturası da ózgeriwshen bolıp tabıladı. Shınıǵıwlar processinde
oqıwshılar atqarılıp atırǵan háreketler quramalılasıp barǵan sayın, az-azdan ápiwayı
ilimiy tájriybelerdiń quramalı ilimiy tájriybelerge birlesiwi júz boladı.
Texnologiya ilimiy tájriybe hám kónlikpelerin qáliplestiriw tómendegishe
tiykarǵı basqıshlardan quram tabadı:
a) baslanǵısh túsinik beriw;
b) texnologiya háreketlerin sınaq ushın orınlaw ;
d) jumıs háreketleri nátiyjesi;
e) juwmaqlawshı juwmaq shıǵarıw.
Texnologiya ilimiy tájriybeleri hám kónlikpelerin qáliplestiriwge mólsherlengen
ámeliy jumıslar tek waqıtqa kóre bólistirilgende hám de málim sistema tiykarında
ótkerilgende unamlı nátiyje beredi.
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
75
Do'stlaringiz bilan baham: |
